سیر رو به رشد جمعیت جهان و متعاقب آن افزایش نیازهای پروتئینی این جمعیت باعث شده است، بشر به مصرف آبزیان از جمله ماهی ها، سخت پوستان، نرم تنان و سایر آبزیان روی آورد. همچنین کاهش ذخایر آبزی، بشر را بر آن داشته تا برای پرورش گسترده آبزیان در محیطهای آبی کوچک و محدود اقدام کند.در کشور ما علی رغم محدودیت های آبی و قرار گرفتن در گروه کشورهای کم آب، امکانات و منابع محدودی برای پرورش انواع ماهیان گرمابی و حتی سرد آبی وجود دارد. اما از طرفی ایران با داشتن شرایط جغرافیائی متنوع و استعدادهای طبیعی فراوان، مستعد فعالیتهای گسترده آبزی پروری است و در همین راستا سرمایه گذاریهای خرد و کلان بسیاری در کشور صورت گرفته است که البته موفقیت و گسترش آنها مستلزم جهت یابیهای درست و حمایتهای کارشناسانه است.در حال حاضر پرورش ماهیان گرمابی بیشترین فعالیت آبزی پروری در کشور را به خود اختصاص داده است به طوری که این گروه از ماهیان در مزارع پرورشی طراحی شده با آب بندها، منابع طبیعی و نیمه طبیعی، دریاچه های پشت سدها، استخرهای ذخیره آب کشاورزی، کانالهای کشاورزی و ... به شکل های گوناگون تولید می شود.ماهیان گرمابی که در حال حاضر در ایران پرورش داده می شود از خانواده کپور ماهیان شامل چهار گونه ماهی کپور معمولی، کپور علفخوار یا آمور، کپور نقره ای (فیتوفاگ) و کپور سرگنده (بیگ هد) است. البته گونه های دیگری هم وجود دارد که در حال حاضر در روشهای پرورشی ایران وجود ندارد.همچنین یکی دیگر از انواع رایج ماهیان پرورشی در ایران، ماهی قزل آلا می باشد که در زمینه پرورش آن، مطالعات و تحقیقات فراوانی در سالیان اخیر صورت گرفته است برای اولین بار در کشور، در سال 1339 در کارگاه ماهی سرای کرج نسبت به پرورش این گونه اقدام شد و از آن زمان تاکنون حرکت رو به رشد تاسیس کارگاه های تکثیر و پرورش ادامه دارد.به هر حال با توجه به اینکه پرورش و مصرف تمامی گروه های آبزیان از جمله ماهیان و سخت پوستانی مانند میگو می تواند از هر دو جنبه اقتصادی و همچنین بهداشت و تغذیه مورد توجه باشد لذا ما تصمیم گرفته ایم تا با ارائه اطلاعات علمی اولیه در بخش پایه و همچنین ارائه اطلاعات و اخبار دقیق و علمی روز در بخشهای مربوطه در سایت فارمیران آگاهی عموم مصرف کنندگان و علاقه مندان بدین بخش را افزایش داده و گامی کوچک در جهت رشد و اعتلای این صنعت در کشور برداریم.

آبزی پروری

آبزی پروری یا آکو آکا لچر عبارت است از پرورش انواع مختلف آبزیان جانوری و گیاهی در محیط های آبی می باشد.همان گونه که کشاورزی عبارت است از تولید، عمل آوری و عرضه محصولات حاصله از کشت و زرع بر روی زمین، کشتاب ورزی نیز شامل تولید، عمل آوری و عرضه تولیدات غذایی حاصله در محیط های آبی است. به طور کلی می توان گفت که آبزی پروری شامل پرورش و تولید انواع آبزیان خوراکی، زینتی، دارویی و صنعتی در آبهای شور، نیمه شور، و شیرین است. معمولا به پرورش آبزیان در آب دریا آبزی پروری دریایی ( Mari culture ) گفته می شود.

اهمیت آبزی پروری

آبزی پروری یکی از ساده ترین و اقتصادی ترین راه های تولید پروتئین حیوانی است، زیرا:

1-  می دانیم که به رغم وجود آب کافی در برخی از مناطق کشور، کیفیت زمین و خاک به گونه ای است که برای کشاورزی مناسب نیست. بهره گیری از بسیاری از این زمین ها، برای آبزی پروری، عملی است.

2-  میزان تبدیل غذا به گوشت در آبزیان به مراتب بیشتر از سایر جانوران پرورشی است. آبزیان پرورشی جزء جانوران خونسرد هستند که درجه حرارت بدن آنها تابع گرمای محیط است و بر خلاف پرندگان و پستانداران، نیازی به صرف انرژی برای ثابت نگه داشتن درجه حرارت بدن خود ندارند. در واقع آبزیان در مقایسه با دام و طیور، مقدار بیشتری غذای مصرفی خود را می توانند تبدیل به گوشت کنند.

3-  برخی از آبزیان پرورشی می توانند برای تامین نیازهای غذایی خود از مواد آلی پوسیده، مازاد غذایی انسان، و از همه مهمتر، تک سلولی های گیاهی و جانوران ریز آبی استفاده کنند. تولیدتک سلولیهای گیاهی (فیتوپلانکتونها)،وجانوران ریزآبی ( زئوپلانکتونها ) به راحتی از طریق دادن کود حیوانی یا کود آلی به آب انجام می گیرد.

 4-  بسیاری از منابع غذایی که در حال حاضر، به دلایلی نمی توانند مورد مصرف غذایی آبزیان یک منطقه قرار می گیرند، می توانند برای تولید برخی از آبزیان پرورشی مصرف شوند. برای مثال از پلانکتونهای گیاهی مناطق جزر و مدی دریاهای جنوب می توان برای پرورش انواع مناسب صدف های پرورشی استفاده کرد.

5-  در بسیاری از موارد در پرورش آبزیان، می توان از آب به صورت عبوری استفاده کرد، بدون اینکه افت چشمگیری در میزان آن ایجاد شود. برای مثال برای پرورش انواع ماهی های سرد آبی مثل ماهی قزل آلا، از آب به صورت عبوری استفاده می شود و پس از گذشتن از کانال های پرورشی، می توان از آن برای کشاورزی استفاده کرد. بدیهی است که چنین آبی، با توجه به مواد غذایی که از طریق مواد دفعی ماهی ها به آن افزوده می شود، و یا مازاد مواد غذایی آن، برای کشاورزی مناسب تر است، اگر چه ممکن است برای مصارف انسانی و یا صنعتی نامناسب بوده و نیاز به پالایش داشته باشد.

6-  میزان بهره برداری از آبزیان پرورشی در واحد سطح معمولا از تولیدات کشاورزی بیشتر است. در هر هکتار استخر آبزیان گرم آبی با توجه به مدیریت مناسب می توان سالانه 3 تا 8 تن برداشت نمود. برای ماهیان سرد آبی این مقدار ممکن است 10 تا 15 کیلوگرم در متر مربع باشد.7. پروتئین آبزیان در مقایسه با سایر پروتئین های حیوانی، پر ارزش تر ، مفید تر و قابل هضم تر ا ست.8. بسیاری از منابع آبی وجود دارند که بلا استفاده مانده اند و از آنها می توان برای تولید ماهی یا سایر آبزیان استفاده کرد، بدون اینکه تغییر کمی یا کیفی چشمگیری در آنها به وجود آید. در سطح کشور به خصوص در استانهای شمالی تعداد آبگیرهایی که از آنها استفاده های غیر از برداشت آب برای کشاورزی صورت نمی گیرد فراوان اند.

هدفهای آبزی پروری

1-  تولید و تامین قسمتی از نیازهای پروتئینی

2-  باز سازی و افزایش ذخایر آبزیان ارزشمند دریایی و رودخانه ای

3-  معرفی و جابجایی گونه های مناسب(آوردن گونه های مناسب پرورشی از سایر کشورها و یا نقل و انتقال گونه های موجود از محلی به محل دیگر برای پرورش )

4-  تولید ماهی برای صید ورزشی (صید ماهی با قلاب)

5-  تولید طعمه برای صیدهای تجارتی

6-  تولید ماهی و سایر آبزیان برای نگهداری در آبزی گاهها (آکواریوم)

7-  گرفتن مواد آلی موجود در آب فاضلاب ها پس از تصفیه آنها

8-  تولید مواد دارویی

9-  تولید مواد زینتی

10-  تولید غذای زنده برای آبزیان پرورشی با ارزش

احتیاج به آبزی پروری

طبق برآورد سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی فائو (FAO) به طور میانگین، هر نفر در روز نیاز به 70 گرم پروتئین دارد که بایستی حدود 21 گرم آن از منابع حیوانی تامین شود. گوشت قرمز، گوشت سفید (شامل طیور و آبزیان)، و فرآورده های شیری تنها منابع تامین پروتئین حیوانی مورد نیاز انسان هستند.غذای مورد نیاز انسان به طور طبیعی از 3 منبع تامین می شود. این منابع عبارتند از:کشاورزی، دامپروری و صید. کشاورزی با توجه به محدود بودن زمین های مناسب و نبودن آب کافی به طور کلی محدود است و در نهایت توان افزایش آن همگام با افزایش جمعیت نیست. دامپروری هم به همین منوال است.پس در آینده چگونه می توان شکم های گرسنه میلیاردها نفر جمعیت رو به ازدیاد زمین را سیر کرد ؟ بدیهی است که بشر می تواند با پیشرفت تکنولوژی، میزان تولید در واحد سطح را افزایش دهد، ولی به هر حال این افزایش ها، جوابگوی نیازها نخواهند بود.در چند دهه اخیر انسان به این نتیجه رسیده است که کشتاب ورزی می تواند تا حدی چاره ساز باشد، زیرا با این روش می توان تولیدی فراتر از محصولات فعلی کشاورزی، دامپروری و صید را تامین کرد. همان گونه که قبلا اشاره شد، در کشتاب ورزی می توان از توانها و امکاناتی استفاده کرد که برای کشاورزی و دامپروری مناسب نیستند.کشور ما با داشتن بیش از 2700 کیلومتر مرز آبی و منابع زیاد و قابل استفاده آبهای داخلی، که متاسفانه قسمت چشمگیری از آن بدون اینکه مورد بهره برداری قرار گیرد، از مرزها خارج می شود، می تواند جزء کشورهای مهم جهان در زمینه کشتاب ورزی باشد.جالب اینکه تولید آبزیان خوراکی در آبهای داخلی (آکو آکالچر)، و کشتاب ورزی دریایی می توانند در آینده ای نه چندان دور، با صید در دریاهای شمال و جنوب کشور، از نظر مقدار رقابت کنند.کشتاب ورزی دریایی اگرچه تا کنون در ایران مورد توجه کافی قرار نگرفته است، آینده بسیار خوبی برای آن پیش بینی می شود. شرایط زیستی و امکانات مناسب موجود در سواحل شمالی و جنوبی کشور و همچنین امکان استفاده از روشهای پرورش ماهی در داخل آبهای ساحلی و حتی آبهای دور از ساحل به گونه ای است که بایستی بهترین برنامه ریزی ها برای بهره برداری هرچه بیشتر از این امکانات صورت گیرد.

پرورش آبزیان دریایی علاوه بر اینکه باعث تامین قسمت چشمگیری از پروتئین حیوانی مورد نیاز می شود، به دلایل زیر دارای اهمیت و ارزش زیاد است:

1-  ذخایر بسیاری از آبزیان دریایی، به ویژه ماهیان کف زی به مقدار زیادی کاهش یافته است و در برخی موارد هم در حال از بین رفتن است. برای جلوگیری از کاهش این ذخایر ارزشمند ملی و یا انقراض نسل آنها، بایستی از طریق تکثیر مصنوعی، تولید بچه ماهی، و رهاسازی آنها به آبهای طبیعی، اقدام های لازم صورت گیرد.

2-  از طریق افزایش تولید و ایجاد مشاغل جدید،فشار صید کاسته می شود.

3-  در سالهای اخیر هموطنان، آشنایی بیشتری با غذاهای دریایی پیدا کرده اند. با توجه به ارزش و اهمیت غذایی آن، مصرف سرانه ماهی هر سال افزایش می یابد (مصرف سرانه ماهی عبارت است از توزیع عادلانه صید سالانه بین جمعیت کشور و مقدار ماهی است که سالانه به هر نفر می رسد)

4-  تقاضای خارجی برای خرید محصولات دریایی پرورشی زیاد است.

5- غذاهای دریایی، در مقایسه با گوشت قرمز و حتی آبزیان پرورشی آب شیرین دارای ارزش غذایی بالایی هستند.

اهمیت فرهنگی - اقتصادی کشتاب ورزی

انسان اولیه نیازهای غذایی خود را از طریق شکار و جمع آوری مواد غذایی اطراف خود تامین می کرد. بعدها صید ماهی نیز با وسایل اولیه آغاز شد. با گذشت زمان روش های بهتر و پیشرفته تری برای صید ابداع شد و انسان توانست حاصل صید خود را به گونه های مختلف فرآوری، و به مناطق مختلف ارسال کند. با افزایش جمعیت، نیازهای غذایی جوامع مختلف نیز افزایش می یافت. به همین دلیل انسان علاوه بر افزایش تولید کشاورزی و دامداری، همواره در تکاپوی یافتن منابع جدید ماهی و سایر آبزیان در دریاها بود.تا چند دهه قبل با توجه به اینکه هنوز روش های خیلی مدرن صید ماهی ابداع نشده بود، ذخایر دریاها را هیچ گونه خطری تهدید نمی کرد. کمی پس از کاربرد روش های پیشرفته صید، کارشناسان و دانشمندان متوجه شدند که اگر برنامه ریزی همه جانبه و محدودیت های منطقی در مورد صید جهانی به عمل نیاید، ذخایر دریاها ممکن است دستخوش تغییرات ناگواری شوند. بررسی های همه جانبه در این زمینه آغاز شد و قوانین جدید دریا، جایگزین قوانین قبلی برای صید در آبهای آزاد و آبهای زیر زمینی شد. اگرچه تکثیر و پرورش برخی از انواع آبزیان در این زمان در پاره ای از کشورها معمول بود، با وجود این تعداد گونه های پرورشی و مناطق تولید و مصرف آنها نسبتا محدود بود. با کاهش صید برخی از گونه های مهم تجارتی ، از جمله انواع ماهی آزاد، ماهی قزل آلا، مار ماهی، سیم دریایی و میگو، و عدم عرضه کافی آن به بازار مصرف ، توجه کارشناسان در بسیاری از مناطق جهان به امکان تکثیر و پرورش آنها معطوف شد.همین امر باعث پیشرفت کشتاب ورزی در مناطق مختلف جهان شد. بدیهی است با توجه به طبیعت کار و چگونگی اجرا، قوانین و مقررات مربوط به کشتاب ورزی در بیشتر موارد از نقطه نظر اقتصادی و به ویژه در کشورهای در حال توسعه، کشتاب ورزی با توجه به این هدفها انجام می گیرد:

 1- خودکفایی هرچه بیشتر

2- تعادل تجارت ملی و بین المللی

3- کسب ارز بیشتر

4- ایجاد کار به ویژه در مناطق روستایی

5- بهبود تغذیه مردم

6- افزایش درآمد

ارزش غذایی ماهی

ماهي داراي ارزش تغذيه اي بسيار بالايي است و اكثر مواد مغذي مفيد و ضروري براي انسان را به تنهايي داراست. ولي ويژگي مخصوص ماهي كه آن را بين ساير مواد غذايي حائز اهميت خاص ساخته است، نوع چربي موجود در آن است.

ماهي و محصولات دريايي با وجود آن كه جزو مواد غذايي حيواني هستند، ولي از نظر تركيب چربي با ساير مواد حيواني متفاوت‌اند. چربي موجود در مواد غذايي حيواني به طور عمده حاوي تركيباتي به نام اسيدهاي چرب اشباع شده هستند كه اين تركيبات موجب بالا بردن كلسترول و ساير چربي‌هاي نامطلوب خون مي‌شوند. بنابراين افراط در مصرف چربي‌هاي حيواني، سلامت قلب و عروق را به خطر انداخته و در نهايت منجر به سكته‌هاي قلبي و مغزي مي‌شود. ولي ماهي و آبزيان با وجود آن كه از دسته مواد غذايي حيواني هستند با اين حال نوع چربي موجود در آنها مشابه مواد گياهي است و از اسيدهاي چرب اشباع نشده به نام امگا 3 در آبزيان وجود دارد كه اثرات بسيار مهمي‌در سلامت انسان به عهده دارد و در پيش‌گيري از بسياري از بيماريها و كنترل و كمك به بهبود اختلالات و عوارض مختلف نقش مهم و سازنده‌اي به عهده دارد. جالب است بدانيم كه چربي موجود در بافت‌هاي ماهي و آبزيان تنها موجب افزايش كلسترول و ساير چربي‌هاي نامطلوب خون و عوارض قلبي و عروق كمك مؤثري نيز مي‌كند. ماهي از منابع بسيار خوب پروتئين محسوب مي‌شود. پروتئين موجود در ماهي از نظر كميت و كيفيت قابل توجه است، بدين معني كه پروتئين موجود در ماهي به شكلي است كه به آساني در دستگاه گوارش هضم و جذب مي‌شود و به طور تقريبا كامل در بدن به مصرف مي‌رسد.

مزایای سیستم پرورش ماهی بروش مدار بسته

هدف کلی در یک سیستم مداربسته پرورش آبزیان استفاده مجدد از آب و افزایش تراکم ماهی در اسـتخرهاي پرورشی است. طبق محاسبات انجام شده، با احیاي مجدد آب و ایجاد شرایط زیست مناسب در اسـتخرها، بـا تراکم بالا می توان مصرف آب را تا یک ھفتادم کاهش داد که این خود در پرورش و فراگیر کردن آن در مزارعی که آب و زمین مختصري دارند، تحول بوجود می آورد.

به عنوان مثال در یک مزرعه پـرورش مـاهی قزل آلا به ظرفیت 50 تن، میزان آب تازه مورد نیاز500 لیتر در ثانیه و مساحت استخرها نیز پنج هزار متر مربع است، اما در یک سیستم آب در گردش با همین ظرفیت، آب مورد است فاده به هفت لیتـر در ثانیـه و مـساحت استخرها تا 250 متر مربع کاهش می یابد .

بد نیست بدانید سرفصل های موجود در یک طرح توجیهی تولید و پرورش ماهی بروش مدار بسته که از سوی کارشناسان ما نوشته می شود عبارتند از :

فصل اول : آشنایی با محصول 

1-1-معرفی محصول 

1-2- اهمیت آبزی پروری  

1-2-1- اهداف آبزی پروری  

1-2-2- احتیاج به آبزی پروری  

1-2-3- تاريخچه آبزي پروري در جهان 

1-2-4- تاریخچه پرورش آبزیان در ایران 

1-3- گروه های عمده آبزیان پرورشی 

1-4-مزایای پرورش ماهی از نظر زیستی 

1-5- اختصاصات ماهیان 

1-6- تقسیم بندی پرورش ماهی از نظر درجه حرارت  

1-7-اصول پرورش ماهيان سرد آبي – قزل آلاي رنگين کمان 

1-7-1- علائم عمومي و کلي آزاد ماهيان 

1-8- بررسی استانداردهای مرتبط با محصول 

1-9- نكات دانستني لازم براي پرورش ماهي 

1-10-  ترکیبات آلی مورد نیاز ماهیها

1-11- دستورالعملهای عمومی در رویه پرورش ماهیان آبهای شیرین 

فصل دوم : آشنایی با روش تولید

2- 1- پرورش قزل آلاي رنگين کمان (Salmo trout gairdneri)

2-2- منابع تامين آب کارگاهها

2-3- فيزيولوژي تغذيه ماهي 

2-4- پرورش ماهي مداربسته 

2-4-1-شناسایی قسمتهای مختلف سیستم مداربسته 

2-4-2- نحوه کار سیستم مداربسته 

2-4-3- اصول بیولوژیکی تولید در سیستم مداربسته 

2-5- اقدامات مدیریتی 

2-6- بیماریها

فصل سوم:محاسبات مالی 

3-1- شرايط عملياتي طرح 

3-2- برآورد هزینه های سرمایه گذاری  

3-2-1- زمين محل اجراي طرح 

3-2-2- هزینه های محوطه سازي و اجرای ساختمان 

3-2-3- تأسيسات و تجهيزات  

3-2-4- ماشین آلات و تجهیزات  

3-2-5- وسايل نقليه و وسايل حمل و نقل 

3-2-6- تجهيزات اداري و كارگاهي 

3-2-7- هزينه هاي قبل از بهره برداري  

3-3- هزينه هاي ثابت طرح 

3-4- برآورد هزينه هاي جاري طرح 

3-4-1- مواد اوليه 

3-4-2- بر آوردحقوق و دستمزد پرسنل 

3-4-3- برآورد میزان انرژی و آب مصرفی 

3-4-4- استهلاك و تعمير و نگهداري  

3-5- جدول هزينه هاي ثابت و متغير توليد

3-6- برآورد میزان سرمایه در گردش طرح 

3-7- جدول سرمايه گذاري  

3-8- هزینه تولید سالانه 

3-9- برآورد نحوه مشارکت  

3-10- پیش بینی فروش کالا 

3-12- شاخص های مالی طرح 

3-13- جدول محاسبه سود و زیان طرح 

3-14- منابع و مآخذ

جهت آشنایی بیشتر با پرورش ماهی قزل آلا بروش مداربسته به این مقاله مراجعه نمایید.

جهت آشنایی بیشتر با مزارع پرورش ماهی به این مقاله مراجعه نمایید.

شرکت بهبود صنعت آمادگی خود جهت تهیه طرح توجیهی پرورش ماهی قزل آلا بروش مدار بسته را اعلام می دارد

هم اکنون سفارش طرح توجیهی پرورش ماهی قزل آلا بروش مدار بسته دهید

استفاده از کلیه مطالب این سایت برای عموم آزاد می باشد ، فقط در راستای حفظ زحمات تیم تولید محتوی ما خواهشمندیم در صورت برداشت از این محتوی لینک ما را درج نمایید. باسپاس

 جهت سفارش این طرح توجیهی اینجا کلیک کنید.