ميزان توليد آبزيان دريايي در سال ها اخير داراي نرخ رشد نزولي بوده است. صيد بي رويه، كاهش ذخاير و افزايش جهاني قيمت سوخت تاثير منفي بر صيادي در اقيانوس ها به ويژه صيد ميگو داشته است. ميگو از آبزيان با ارزش اقتصادي بالا است که با توجه به رشد يافتگي و توسعه صيادي آن، انتظار افزايش كل صيد چنداني را از آن نمي توان داشت. مطابق آمار سازمان فائو روند توليد كل آبزيان در سال 2006 بالغ بر 157.8 ميليون تن بوده که از اين مقدار سهم صيد آبزيان دريايي 93.1 تن و ميزان توليد محصولات آبزي پروري در اين سال 66.7 ميليون تن بوده است. ميزان صيد جهاني ميگوي دريايي در سال 2006 برابر 3460003 تن  و كل توليد جهاني ميگو ( آبزي پروري و صيد ) در اين سال 6606921 تن بوده است. بالاترين آمار مستند صيد ميگو در خليج فارس 16000 تن و در آبهاي ايران 9850 تن در  سال 1379 بوده است.

افزايش تقاضا براي آبزيان و محدود بودن ذخاير دريايي موجب گرديده تا آبزي پروري به عنوان مهمترين راه تامين پروتئين مورد نياز جمعيت روبه رشد جهان و جهت كاهش فشار تلاش صيادي از درياها، و افزايش درآمد ساحل نشينان به ويژه در كشورهاي كم درآمد مورد توجه قرار گيرد. در سال هاي آتي توليد به روش آبزي پروري به ويژه گونه‌هايي نظير ميگو رشد دو رقمي خواهد داشت و توليد آبزيان پرورشي بر توليد آبزيان دريايي به عنوان منبع اصلي منابع پروتئيني خوراكي، پيشي خواهد گرفت. بر اساس برآورد هاي فائو, در صورتي که مصرف سرانه آبزيان ثابت بماند, در سال 2030 چهل ميليون تن آبزيان مازاد بر توليد کنوني، مورد نياز جامعه بشري است.  

    دکتر فوجي ناگا, دانشمند ژاپني، به عنوان پدر پرورش ميگوي جهان شناخته مي شود. وي در سال 1933 براي اولين بار ميگو را در تانک وادار به تخمريزي نمود و در سال 1940 موفق به پرورش ميگو, تا اندازه تجاري, در شرايط مصنوعي (تانک) گرديد.

در منطقه خليج فارس در کويت تحقيقات در زمينه تکثير و پرورش ميگو بوسيله دکتر يوشيما اينوموتو، محقق ژاپني، از نوامبر 1969 تا اکتبر 1970 بنا به دعوت انستيتو علمي و تحقيقاتي کويت انجام گرفت.

 از سال 1980 تا سال 2004 ميزان صيد ميگو از دريا 3/2 برابر شده در حالي که پرورش ميگو در همين مدت 34 برابر گرديده است.  آمار فائو نشان مي دهد که توليد ميگوي پرورشي از 917315 تن در سال 1996 به 3146918 تن در سال 2006 رسيده است. عمده ترين كشورهاي توليد كننده ميگوي پرورشي در جهان و درصد توليد آنها در سال 2006 به ترتيب عبارتند از: چين 39%، تايلند 16%، ويتنام 11%، اندونزي 11%، هند 4%، مکزيک 4% و برزيل 2%.

 در سال 2005 ميگوي پا سفيد غربي (وانامي-  Litopenaeus vannamei) با توليد 1193248 تن و 4/56  درصد, مونودون با 710806 تن و 33.59 درصد و ميگوي موزي با توليد 81105 تن و 3.83 درصد, سهم عمده اي را در توليد جهاني آبزي پروري دارا بوده اند. اين نسبت در سال 2006 به توليد 2128825 تن و 67.6  درصدي وانامي, 645408 تن و 20.5 درصد مونودون و 96833 تن و 3.1 درصدي ميگوي موزي رسيد (شکل 2). نزديک به 85% توليد ميگوي وانامي، طي اين سالها مربوط به مناطق آسيايي است که اين ميگو گونه بومي آنجا نمي باشد (فائو, 2006).

پرورش ميگوي وانامي در کشورهاي جنوب شرق آسيا از سالهاي آغازين دهه 1990 آغاز شد و به سرعت رشد کرد. اين روند ادامه دارد و در بسياري از نقاط جهان ميگوي وانامي جايگزين ميگوي مونودون شده است. توليد ميگوي مونودون از سال 1993 تا 2005 يک و نيم برابر شده ولي توليد ميگوي وانامي در همين مقطع 7/14 برابر بوده است. در مجموع توليد وانامي در سال 2005، 68/1 برابر مونودون گزارش شده است. پرورش ميگوي اينديکوس از 150 تن در سال 1980 به 9/10 هزار تن در سال 1994 رسيد و پس از آن تا سال 1999 تقريبا ثابت ماند. از سال 2000 تا 2004 روند آن صعودي بوده و از 4/16 هزار تن به 33 هزار تن رسيده است (جدول هاي 1 و 2 و شکل هاي 1 و 2).

 

جدول 1- ميزان توليد ميگوي پرورشي در جهان از سال 2000 تا 2006.

 

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

چين

217,994

304,182

384,141

789,373

935,944

1,024,949

1,242,385

تايلند

309,862

280,007

264,924

330,725

360,292

401,251

500,800

ويتنام

89,989

149,979

180,662

231,717

275,569

327,200

349,000

اندونزي

138,023

149,168

159,597

191,148

238,567

279,539

339,803

هند

96,715

102,930

114,970

113,240

117,589

130,805

131,535

مکزيک

33,480

48,014

45,853

45,857

62,361

90,008

112,495

برزيل

25,388

40,000

60,253

90,190

75,904

63,134

65,000

ج ا ايران

4,050

7,607

5,960

7,462

8,903

3,577

5,700

ساير

246,230

264,759

278,212

325,830

350,998

377,870

400,200

توليد جهاني

1,161,731

1,346,646

1,494,572

2,125,542

2,426,127

2,698,333

3,146,918

آمار سازمان جهاني FAO.

 

نمونه ای از فارم های پرورش میگو در تایلند

 

پرورش ميگو در ايران

در آبهاي خليج فارس و درياي عمان 18 گونه ميگو شناسايي شده است. مهمترين گونه اقتصادي از نظر صيد و صيادي ، ميگوي ببري سبز (Penaeus semisulcatus) مي باشد كه در بيشتر زيستگاه هاي خليج فارس و درياي عمان يافت مي شود اما بيشترين پراكنش و صيد آن در آبهاي ساحلي استان بوشهر مي باشد. ميگوي موزي (Penaeus merguensis) كه از نظر تجاري در رده دوم قرار دارد، بيشتر در آبهاي استان هرمزگان صيد مي گردد. ساير گونه ها مثل ميگوي سفيد هندي (Fenneropenaeus indicus) و ميگوي ببري سياه (Penaeus monodon) علي رغم داشتن جثه درشت، بدليل فراواني اندك و محدوديت زيستگاه، مورد بهره برداري اقتصادي قرار نمي گيرند. سه گونه ميگوي خنجري (Penaeus stylifer)، سفيد  (Metapenaeus affinis ) و ميگوي ريز سفيد در سرتاسر خليج فارس و درياي عمان پراكنش داشته اما ارزش صادراتي ندارند. بهره برداري از اين سه گونه بيشتر براي مصرف در بازارهاي محلي و منطقه اي صورت مي گيرد.

تحقيقات مقدماتي تكثير و پرورش ميگو در ايران از سال 1363 توسط مؤسسه تحقيقات شيلات ايران در پژوهشكده ميگوي كشور مستقر در بوشهر انجام گرديد. دستاوردهاي اين فعاليت هاي تحقيقاتي منجر به معرفي سه گونه مهم و تجاري ميگوي ببري سبز, سفيد هندي و وانامي به صنعت آبزي پروري كشور گرديد. در طول برنامه اول بخشي از مطالعات فني و شناخت اراضي و طرح پايلوت پرورش ميگو با استفاده از بچه ميگو هاي وارداتي انجام شد. طي برنامه هاي دوم و سوم توسعه شيلات ايران، پرورش ميگو رشد بسيار زيادي به ويژه در سرمايه گذاري، واگذاري اراضي و احداث زير ساخت ها داشته است. سرمايه گذاري هاي انجام شده در ايران در زير بخش شيلات و آبزيان در يک دهه گذشته باعث گرديد تا آبزي پروري با يک روند پايدار و قابل توجهي توسعه يابد. همچنين حمايت و نگرش مثبت مسئولان ملي و منطقه اي به توسعه آبزي پروري چشم انداز روشني از توسعه پايدار و موفق آبزي پروري را فرآهم نموده است.    

تاكنون 180000 هكتار اراضي لم يزرع مناسب براي پرورش ميگو در جنوب كشور و چند هزار هكتار اراضي در شرق استان مازندران و سواحل استان گلستان شناسايي شده است. تا پايان سال 1384، حدود 45000 هكتار از اين اراضي به متقاضيان واگذار شده است که حدود 8700 هکتار از اين اراضي آماده توليد مي باشد. احداث 36  واحد مركز تكثير، 6 واحد كارخانه توليد خوراك ميگو و 30 واحد كارخانه عمل آوري بخشي از زير ساخت هاي مورد نياز صنعت تكثير و پرورش ميگو است که در اين سال ها بوجود آمده است. ميزان توليد ميگوي پرورشي در کشور از 54 تن در سال 1373 به 2507.5 تن در سال 1386 رسيده است. حد اکثر ميزان توليد ميگوي پرورشي در کشور در اوج فعاليت صنعت پرورش ميگو در سال 1383 به 8930 تن رسيده که استان بوشهر با 5600 تن (63% کل کشور) در اين امر پيشرو بوده است.

طي سالهاي اخير بنا به دلايل متعدد رکود شديدي دامنگير اين صنعت شد تا جايي که از کل اراضي واگذار شده به بخش خصوصي، تنها 7500 هکتار از آنها به بهره برداري رسيده و از اين مقدار نيز طي2 الي 3 سال اخير عملاً کمتر از 40 درصد آن به زير کشت رفته است. بروز مسايلي مانند افت قيمت ميگوي پرورشي در بازارهاي جهاني، رقابت شديد در بازار جهاني ميگو، بالا بودن نرخ تورم و ثبات نرخ ارز، بالا بودن نرخ سود و كارمزد تسهيلات بانكي، عدم تكميل زير ساختهاي مورد نياز , پايين بودن راندمان توليد در مراکز تکثير, عدم دسترسي به منابع مولد مناسب, پايين بودن راندمان توليد در مزارع پرورش, پائين بودن نسبي سطح مديريت و فن آوري در حلقه هاي مختلف توليد و بروز بيماريهايي مانند لكه سفيد در استان هاي خوزستان و بوشهر و وقوع طوفان گنو در استان سيستان توليد ميگو را به حد اقل رسانده و باعث شده تا اين صنعت با تنگناهاي بسياري روبرو شود.

بيماري ناشي از سندروم ويروسي لکه سفيد (White Spot Syndrom Virus) يکي از بيماري هاي رايج در بين ميگو هاي پنائيده است که از سال  1992 در تايوان ظهور کرد و در طول دهه 1990 کشور هاي بسياري را درنورديد. اين بيماري در سال 1381 سايت پرورش ميگوي چوئبده آبادان را فلج نمود. پس از بروز اين بيماري و از سال 1383, موسسه تحقيقات شيلات ايران, در پژوهشکده ميگوي کشور, کار تحقيق روي ميگوي وانامي را شروع کرد و سرانجام در سال 1384 که متقارن با شيوع بيماري لکه سفيد در استان بوشهر بود, به تکنيک تکثير و پرورش ميگوي وانامي دست يافت. يکي از مشکلات عمده صنعت ميگو در کشور توان توليد پائين در مزارع پرورشي است که دسترسي به ميانگين توليد بالاتر نيازمند گذر از پرورش نيمه متراکم به متراکم, بهبود مديريت و تکميل و توسعه زير ساخت هاي مورد نياز صنعت است. يکي از الزامات سيستم متراکم استفاده از هواده هاي پر فدرت است که با سيستم سوخت ديزلي کنوني مزارع پرورشي کشور مان مشکل و يا ناممکن است و نيازمند برق دار کردن مزارع پرورشي است. ميانگين توليد ميگوي سفيد هندي در سال هاي اخير حدود 2 تن در هکتار بوده است.

توجه به تنوع گونه اي ميگو با ديد منطقه اي, تکثير و پرورش گونه هاي با توان توليد بالا, و مقاوم در برابر شرايط متنوع اکولوژيکي, مقاوم در برابر بيماري, سريع الرشد همچنين کاهش هزينه هاي توليد, افزايش توليد در واحد سطح و افزايش سطح زير کشت ميگو از راهکار هاي دستيابي به اهداف كيفي و كمي شيلات ايران و مؤسسه تحقيقات شيلات در برنامه هاي توسعه اي کشور است. انجام تحقيقات پيرامون موارد فوق, بهداشت و بيماري هاي ميگو, تغذيه, ژنتيک و اصلاح نژاد ميگو, و در نهايت فراوري ميگو، تقويت بنيادين ساختار تحقيقات پژوهشكده ميگوي كشور را اجتناب ناپذير مي نمايد.   

در جدول شماره 5 وضعيت توليد ميگوي پرورشي در کشور، طي سالهاي 1373 تا 1386 و در جدول شماره 6 وضعيت توليد ميگوي پرورشي در کشور در سال 86 به تفکيک هر استان ارائه گرديده است.

 

جدول 5- توليد ميگوي پرورشي در كشور سالهاي 1373 تا 1386.

سال

سطح زير كشت (هكتار)

ميزان برداشت (تن)

ميانگين برداشت (تن در هكتار)

1373

47

54

1.13

1374

179

135

0.75

1375

181

159

0.88

1376

440

519

1.18

1377

912

866

1.41

1378

1336

1827

1.37

1379

2461

4005

1.63

1380

3618

7606

2.1

1381

2647

5960

2.3

1382

4/3597

6626

1.84

1383

4261

8880

2.16

1384

3652

3845

1.05

1385

5/2625

5700

2.2

1386

1194.5

2507.5

2.10

 

جدول 6- آمار برداشت ميگو در مزارع پرورش كشور در سال 1386.

گونه پرورشي

توان توليد (تن در هكتار)

ميزان برداشت (تن)

سطح زير كشت -هكتار

استان

وانامي- سفيد هندي

2.47

876

355

1بوشهر

وانامي

2.00

70

35

خوزستان

سفيد هندي

1.96

1532

783.5

هرمزگان

سفيد هندي

1.04

13.5

13

گلستان

سفيد هندي

2.00

16

8

2سيستان و بلوچستان

 

2.10

2507.5

1194.5

جمع كل

1)      مقدار 193 تن از ميگوي برداشتي استان بوشهر ميگوي سفيد هندي بوده، كه در سايت رود شور برداشت شده است. 

2)      بدليل وقوع طوفان گونو ذخيره سازي اوليه بطور كامل نابود شد و مجدداً استخر هاي محدودي ذخيره سازي گرديد.

 

پرورش گونه اي ميگو در ايران

3-1- ببري سبز  (Penaeus semisulcatus)

ميگوي ببري سبز يکي از اولين ميگوهاي بومي کشور است که از ذخاير قابل توجهي برخوردار بوده و حضور آن در تمامي آب هاي خليج فارس و درياي عمان به خصوص در آب هاي ساحلي استان بوشهر قابل توجه است. ميگوي ببري سبز در كشور ما در سال هاي نخست توسعه پرورش ميگو به عنوان اولين گونه بومي با شرايط مناسب براي تكثير و پرورش مورد توجه قرار گرفت و در همان سال ها در استان هاي بوشهر و هرمز گان به توليد قابل قبول در عرصه تکثير و پرورش رسيد. تكثير آزمايشي اين گونه در ايران در سالهاي ۶۴-۱۳۶۳ در مركز تحقيقات شيلاتي خليج فارس در استان بوشهر به صورت محدود و در سطح آزمايشگاهي انجام پذيرفت. ميگوي ببري سبز براي اولين بار در سال ۱۳۷۰ در سطح انبوه و تجاري در مركز تكثير بندرگاه استان بوشهر با توليد ۳۰۰ هزار قطعه بچه ميگو، تكثير شد. متعاقباً در سال ۱۳۷۱ علاوه بر مركز تكثير بندرگاه بوشهر، مركز تكثير و پرورش ميگوي كلاهي در استان هرمزگان، اقدام به تكثير اين گونه در سطح تجاري نمود. در سال 1376 ميگوي ببري سبز بعلت تلفات و بازماندگي پايين جايگاه خود را در بين پرورش دهندگان از دست داد. با توجه به اهميت گونه هاي بومي, تحقيقات پيرامون اين گونه تا سال 1382 ادامه داشت. طرح پژوهشي بهبود پرورش ميگوي ببري سبز در استان بوشهر در سال 1387 مرحله تکثير را با موفقيت به پايان برده و آماده ذخيره سازي در استخر هاي پرورشي مزرعه تحقيقاتي است.

 

3-2- سفيد هندي (Fenneropenaeus indicus)

بررسي پرورش ميگوي سفيد هندي ‏ از سال 1374 در مرکز تحقيقات ميگو آغاز گرديد. از سال 1377 با رويگرداني پرورش دهندگان از ميگوي ببري سبز, پرورش ميگوي سفيد هندي در مقياس تجاري شروع شد. اين گونه بومي آبهاي استان هرمزگان و سيستان و بلوچستان است. ميگوي سفيد هندي نسبت به ميگوي ببري سبز در برابر شوري مقاومتر است. تحقيقات پيرامون اين گونه در حال حاضر نيز ادامه دارد ولي به دليل شيوع بيماري لکه سفيد در استان هاي خوزستان و بوشهر جاي خود را به ميگوي وارداتي وانامي داده است. در حال حاضر پرورش ميگوي سفيد هندي در دو استان هرمزگان و سيستان و بلوچستان در حال انجام است ولي در دو استان بوشهر و خوزستان گونه وانامي مورد توجه و پرورش قرار گرفته است. با نگاهي به جدول 6 مشاهده مي شود که توان توليد در استان هايي که ميگوي وانامي توليد مي شود بالاتر از استان هاي است که ميگوي سفيد هندي توليد مي گردد.

 

3-3- مونودون (Penaeus monodon)

بررسي امكان تكثير و پرورش ميگوي پنائوس مونودون براي اولين با در سال 1369 در استان بوشهر انجام گرديد. پست لارو ها و  ميگوهاي جوان در دماي 27 تا 30 درجه ‏سانتيگراد از رشد خوبي برخوردار بودند و پس از ‏چهار ماه و نيم به وزن 20 گرم رسيدند. ميگوهاي ‏جواني كه جهت مولد سازي در درون تانك مولدين ‏قرار داشتند تا وزن 56 گرم رشد كردند ولي بعلت ‏شرايط نامساعد محيطي تکثير مولدين موفقيت آميز نبود.‏ تکثير ميگو هاي مولد مونودون پس از زمستان گذراني سال 1386 در استخر هاي گلخانه مرکز تحقيقات آبهاي دور-چابهار در سايت پرورش ميگوي گواتر مراحل مقدماتي خود را ميگذراند (1387).

 

3-4- موزي (Penaeus merguensis)

ميگوي موزي در آبهاي ساحلي استان هرمزگان يافت مي شود. اين ميگو بدليل داشتن پوسته نازک از ساير گونه ها حساس تر است و شرايط پس از صيد را به سختي تحمل مي کند. در صورتي که زمان بين صيد و تخم کشي آن کوتاه باشد براحتي تکثير مي گردد. تحقيقات پيرامون ميگوي موزي در حوزه ميگوي دريايي, پيرامون شرايط زيست محيطي و ارزيابي ذخاير آن از سال 1371 آغاز گرديد. تکثير و پرورش اين گونه از سال 1375 شروع گرديده که نياز به تحقيق بيشتر دارد. پرورش ميگوي موزي در مزرعه تحقيقاتي پژوهشکده اکولوژي خليج فارس و در ياي عمان منجر به توليد حدود يک تن در هکتار گرديد (1381).

 

3-5- وانامي (Litopenaeus vannamei)

از سال 1383, موسسه تحقيقات شيلات ايران, در پژوهشکده ميگوي کشور, تحقيق پيرامون امکان تکثير و پرورش ميگوي وانامي را شروع کرد و سرانجام در سال 1384 که متقارن با شيوع بيماري لکه سفيد در استان بوشهر بود, به تکنيک تکثير و پرورش ميگوي وانامي دست يافت.

بر اساس تحقيق انجام شده در پژوهشکده ميگوي کشور-بوشهر  وزن ميگوها طي ‪۸۵ روز پرورش به بيش از ‪۱۸گرم, ميانگين توليد در هكتار به حدود سه تن رسيد و براي توليد هر كيلوگرم ميگو، حدود ‪۹۳۰ گرم غذا مصرف شده است (0.93 FCR =).

بالاترين ميانگين توليد ثبت شده مربوط به اين ميگو در کشور, در پژوهشکده ميگو, برابر 6.84 تن در هکتار بوده است. البته لازم به ذکر است يک مورد توليد 8 تن و 12 تن در هکتار ميگوي وانامي نيز توسط شرکت شورآب ميگو در سايت حله بوشهر در سال 1385 و 1386 گزارش شده است. بيشترين ميانگين توليد ثبت شده در سايت هاي پرورش ميگوي کشور برابر 3.55 تن در هکتار در سايت حله استان بوشهر بوده است

نتايج بررسي هاي انجام شده در پژوهشکده ميگو نشان مي دهد كه سود پرورش ميگوي وانامي در تراكم 35 قطعه و مدت زمان 110 روز, 59/2 برابر ميگوي سفيد هندي مي باشد. بيشترين ميانگين وزني ميگوي وانامي در 110 روز پرورش معادل 07/19 گرم در تراكم 25 قطعه است. بر اساس اين تحقيق امکان توليد ميگو با ميانگين وزني 17 گرم ( وزن مطلوب براي صادرات) در 90 روز ممکن است. به عبارتي در صورت ورود به موقع مولدين ميگوي وانامي در اسفند ماه هر سال يا ايجاد لاين ميگوي مولد وانامي امکان پرورش دو بار در سال و دو برابر نمودن ميزان توليد کشور با حمايت بنيادين از تحقيقات  امري دست يافتني است. تحقيقات انجام شده در پژوهشکده ميگوي کشور پيرامون امکان توليد مولد از ميگو هاي پرورشي منجر به توليد ميگو هايي با وزن بيش از 35 گرم شده که در حال تبديل به ميگو هاي مولد نسل دوم مي باشند. تکثير ميگو هاي پرورشي نسل سوم از اين مولدين طبق برنامه در دستور کار سال جاري پژوهشکده ميگوي کشور است (1387).

تخصیص مکانی مراکز تولید میگو در استانهای ساحلی :

سقف تولیدمیگوی پرورشی درسواحل جنوبی کشور برای سال 1400 (16 سال آینده) در حدود 50 هزار تن در نظرگرفته شده است. که با فرض متوسط 7/2 تن به ازای هر هکتار ، درمجموع میزان کل تولید میگوی پرورشی برحسب استان و طول برنامه برای کل زمان به شرح جدول زیر خواهد بود .

جدول میزان تولید میگوی پرورشی به تفکیک مراکز تولید

استان

میزان تولید (تن)

درصد از کل تولیدخوزستان

 

10000

20

بوشهر

15000

30

هرمزگان

10000

20

سیستان وبلوچستان

15000

30

جمع

50000

100

باتوجه به جدول بالا میزان کل تولید میگوی پرورشی استان سیستان وبلوچستان در افق سال 1400 حدود15 هزار تن برآورد شده است که این تنها برای یک دوره پرورش در نظر گرفته شده است و از آنجا که به واسطه شرایط اقلیمی امکان 2 بار پرورش در سال (فروردین ومرداد ) وجود دارد ، لذا امکان افزایش تولید به مراتب از سقف پیش بینی شده مذکور برای استان بیشتر می باشد .

جهت تولید میگو به میزان 15 هزارتن در افق 16 ساله ، باید 7950 هکتار اراضی آماده واگذاری شوند که با توجه به اینکه تا سال 82 در حدود 3200 هکتار زمین مساعد به متقاضیان واگذار گردیده لذا نیاز به تخصیص اراضی جدید درحدود 4750 هکتار دیگـر خـواهد بـود که این سهم نیاز به سرمایه گذاری در تاسیسات زیربنایی را می طلبد .

 

شرکت بهبود صنعت آمادگی خود جهت تهیه طرح توجیهی را اعلام می دارد

هم اکنون سفارش طرح توجیهی دهید

استفاده از کلیه مطالب این سایت برای عموم آزاد می باشد ، فقط در راستای حفظ زحمات تیم تولید محتوی ما خواهشمندیم در صورت برداشت از این محتوی لینک ما را درج نمایید. باسپاس