كافئين نوعي ماده آلكالوئيد است كه به طور طبيعي در بيش از 60 نوع گياه از جمله دانه قهوه ، گوارانا ، چاي ، كاكائو و ... يافت مي شود و همين كافئين است كه سبب ايجاد طعم تلخي مي گردد .

كافئين اولين بار در سال 1827 ميلادي توسط دانشمندي به نام Runge از دانه قهوه استخراج شد و مدتي بعد ، اين ماده در بعضي گياهان ديگر نيز شناسايي شد . بررسي هاي Runge توسط، Pelletier، coventou،  Rebiquiet ادامه يافت و تكميل شد . پس از گذشت مدتي دانشمندي به نام E.Fischer تئوري خود را در مورد ساختار مولكولي و ساختماني كافئين ارائه نمود كه با اقبال عمومي مواجه شد و مورد پذيرش محافل علمي قرار گرفت . اولين روش سنتزي نيز در سال 1900 توسط W.Traube ارائه گرديد .

در گذشته به كافئين موجود در چاي تئين گفته مي شد زيرا چنين تصور مي كردند كه كافئين موجود در چاي چيزي جداي از كافئين موجود در قهوه مي باشد . كافئين يك آلكالوئيد مي باشد كه در چاي و قهوه و ... به صورت طبيعي وجود دارد . به نقل از فاكس نيوز بر اساس مطالعه اي كه در مجله پوست شناسي تحقيقي Investi gative Dermatology منتشر شده است كافئين موجب كاهش رايج ترين نوع سرطان پوست مي شود . اين نوع سرطانها اغلب با قرار گرفتن مدت طولاني زير نور آفتاب پديد مي آيد . اشعه فرا بنفش از نوع B وارد سلول هاي اپيدرم پوست شده و موجب تخريب  DNA مي شود و در نتيجه خطر تبديل شدن اين سلولها به سلول هاي سرطاني افزايش مي يابد . هنگامي كه سلولهاي غير عادي در معرض كافئين قرار بگيرند به جاي

اينكه به سلول سرطاني تبديل شوند تكثيرشان متوقف شده و مي ميرند. دكتر ژان فرانسوا دوره از مركز بين المللي تحقيق درباره سرطان مي گويد مطالعات نشان مي دهد مصرف قهوه كافئين دار موجب كاهش 30 درصدي احتمال ابتلا به سرطان پوست مي شود. پژوهشگران سرگرم ساخت كرم هاي ضد آفتاب حاوي كافئين هستند. بنا بر گفته محققان آمريكايي به نظر ميرسد كه مصرف كافئين شانس ايجاد سرطان تخمدان را در زنان كاهش مي دهد . همچنين پژوهشگران ژاپني اعلام كردند در جريان تحقيقات خود متوجه شده اند كه خطر گسترش سرطان رحم در بين زناني كه روزانه دو فنجان قهوه و يا بيشتر ميل مي كنند به نصف مي رسد .

در گفتگو با دكتر آدولف كلنك ، داروساز و سرپرست گروه تحقيقاتي موسسه كرت ولف در آلمان : " نتايج تحقيقات آزمايشگاهي پژوهشگران تا اين مرحله روي مدلهاي كاشت موي زنده در محيط كشت آزمايشگاهي حاكي از اين بود كه تماس موضعي ( نه مصرف خوراكي ) كافئين با ريشه هاي مو مي تواند با مهار اثرات مضر هورمون هاي دي هيدرو تسترون از ريزش مو جلوگيري كند"

مطابق آخرين تحقيقات محققان دانشگاه كاوانتري انگلستان مصرف مقادير بالاي كافئين مي تواند قدرت و تحمل عضلات را در فعاليت هاي ورزشي افزايش دهد. به اين ترتيب كه مصرف كافئين روي گيرنده هاي عضلات اسكلتي تاثير گذاشته و به طور موقت انرژي را افزايش مي دهد.

از افزودن مواد كافئين دار به شير بايستي پرهيز نمود زيرا اين مواد (قهوه و چاي و....) حاوي اگزالات هستند و اگزالات با كلسيم تركيب شده و مانع از جذب اين ماده معدني مي شوند . به طور كلي كافئين آقايان را بيشتر از خانم ها به جنب و جوش مي اندازد كه به دليل تاثير قوي تر آن بر روي آقايان مي باشد.

اثرات مفيد كافئين

:: مصرف همزمان كافئين وقند مي تواند براي حافظه مفيد باشد ، درواقع مغز اين افراد به انرژي كمتري براي ياد آوري امور نياز دارد.

:: بين مصرف كافئين و بيماري پاركينسون رابطه عكس وجود دارد به عبارت ديگر مصرف كافئين از احتمال بروز بيماري پاركينسون جلوگيري مي كند .

:: مصرف كافئين اختلالات شناختي در رابطه با افزايش سن و نيز بروز بيماري آلزايمر را كاهش مي دهد .

:: كافئين با ايجاد تعادل در عملكرد مغز ، از نقايص حركتي و نيز زوال عقل پيشگيري مي كند .

:: كافئين احساس خوب بودن ، شادي ، انرژي ، هشياري و اجتماعي بودن را در فرد تقويت مي كند .

:: كافئين تحمل انجام حركات ايروبيك را افزايش مي دهد .

:: مصرف كافئين منجر به كاهش احتمال ابتلا به ديابت نوع 2 مي شود .

:: كافئين قرمزي و تورم چشم را كاهش مي دهد.

:: كافئين از نقرس جلوگيري مي كند .

:: كافئين خطر ابتلا سرطانهاي روده ، دهان و حلق را كاهش مي دهد و سبب كاهش احتمال بروز بيماري هاي قلبي و پوسيدگي هاي دنداني مي شود.

:: از ويژگي هاي منحصر به فرد اين ماده ، مقاوم سازي بدن در برابر تشعشعات راديو اكتيو بخصوص اشعه مرگبار گاما كبالت 60 است ، كه گام بزرگي در درمان بيماري سرطان بكمك اشعه مي باشد .

:: كافئين يك آفت كش است و سبب مرگ حشراتي مي شود كه از آن گياه تغذيه مي كنند.

اثرات مضر كافئين

:: كارشناسان از كافئين به عنوان يك تيغ دو لبه نام مي برند زيرا از يك سو مي تواند بر خلق و خوي فرد اثر مثبتي بگذارد و خستگي را از او دور كند اما از سوي ديگر ممكن است تعادل فرد را مختل كند.

:: اعتياد نمي آورد اما برخي از كارشناسان بر اين باورند كه مصرف زياد آن ( بيشتر از 200 ميليگرم در روز) تحمل فرد را نسبت به اثرات اين ماده بالا مي برد .

:: مصرف كافئين تحريك پذيري فرد را بالا برده و گاهي باعث مي شود كه فرد رفتار نا مطلوبي از خود نشان دهد .

:: از اثرات مضر ديگر اين ماده بي نظمي در دفع ادرار و همچنين اختلال و بي نظمي درفعاليت قلب است .

:: مصرف پيوسته و زياد كافئين موجب كندي واكنش فرد مي شود .

:: مصرف چاي پر رنگ و قهوه وتركيبات حاوي كافئين علائم سرما خوردگي را تشديد مي كند .

:: افرادي كه نوشيدني حاوي كافئين زياد مصرف كرده بودند ، يكباره احساس هشياري بيشتري داشتند اما پس از نيم ساعت به مراتب كند تر واكنش نشان مي دادند .

:: مصرف كافئين زياد ممكن است خطر ابتلا به افسردگي و نا اميدي را افزايش دهد .

:: مصرف بيش از حد كافئين (بيش از 250 ميلي گرم در روز ) سبب مسموميت مي گردد كه علائم آن عبارتند از بيقراري ، عصبي بودن ، هيجان ، بي خوابي ، سرخي صورت ، ادرار بيش از اندازه و ناراحتي هاي گوارشي ومصرف بيش از يك گرم كافئين در روز مي تواند منجر به گرفتگي ماهيچه اي ، افكار و صحبت هاي پريشان و تنشهاي رواني گردد.

منابع كافئين

گوارانا  3.5 –5.5 درصد

ماته  0.8 – 3.4 درصد

چاي سبز  1 – 3 درصد

چاي سياه  1 – 3 درصد

قهوه خام  1 – 1.8 درصد

عصاره كولا  1 – 2 درصد

كاكائو  0.15 – 0.2 درصد

کد آیسیک تولید کافئین

كد آيسيك ثبت شده براي اين ماده در پرتال سازمان صنايع و معادن 15491230 می باشد.

شماره تعرفه گمركي کافئین

شماره تعرفه گمركي قيد شده در گمرك جمهوري اسلامي ايران 29393000 می باشد.

موارد مصرف و كاربرد کافئین

به طور كلي اقلامي كه درساخت آن از كافئين استفاده شده در دو بخش عمده قرار مي گيرد :

الف: محصولات غذایی

در تولید محصولاتی مانند شكلات تلخ و شيرين، شكلات شيري، نوشيدني انرژي زا و نوشيدني غير الكلي كافئين دار از کاففین استفاده می شود.

از ساير خوراكي هاي حاوي كافئين كه به طور طبيعي كافئين در آن وجود دارد مي توان چاي سياه ، چاي سبز ، كاكائو ، قهوه و اسپرسو را نام برد .

ب: محصولات دارويي

علاوه بر محصولات غذایی، كافئين در بيش از 60 نوع دارو مورد استفاده قرار مي گيرد.

در بيشتر كشورها كافئين را جزئ مواد طعم دهنده تقسيم بندي مي نمايند . و در كشورهاي اتحاديه اروپا هر ماده اي كه ميزان كافئين آن بيشتر از 150 ميلي گرم در ليتر باشد بايد روي بسته آن هشدار داده شود . كه گاهاً اين هشدار روي بطري نوشابه هاي انرژي زا ديده مي شود .

كالاهاي جايگزيني و تجزيه و تحليل اثرات آن بر مصرف کافئین

كافئين در صنايع داروسازي به عنوان يك مخدر ضعيف تلقي شده و معمولا همراه با ساير مسكن ها مصرف مي گردد . با توجه به اين كه مخدرهاي بسيار قوي تري ( كدئين و مشتقات آن ) نيز در اين صنعت به كار گرفته مي شوند به راحتي توسط اين مخدرها جايگزين ميگردند . با نگاه ديگري به اين قضيه مي توان دريافت كه در سالهاي اخير در اروپا و آمريكا جهت كم كردن مصرف كدئين و مشتقات آن كه به نوعي اعتياد آور محسوب مي گردند سعي شده از كافئين استفاده گردد و در واقع اين كافئين است كه به عنوان كالاي جايگزين براي كدئين و مشتقات آن مطرح مي گردد . يكي از امتيازات كافئين در مقابل كدئين تفاوت قيمت فاحش آن مي باشد .

كافئين در صنايع غذايي به عنوان يك طعم دهنده كاربرد دارد كه در برخي موارد مي توان استفاده از آن را محدود نمود . كافئين در صنايع غذايي جايگزين و رقيب قدرتمندي ندارد اما مي توان محصول جايگزيني براي محصول توليد شده با كافئين ارائه نمود كه در رقابت با آن سبب كاهش مصرف كافئين گردد . به عنوان مثال نوشابه هاي توليد شده با عصاره كوكا در بين مردم بسيار محبوب مي باشند كه اين نوشابه ها همگي داراي كافئين مي باشند ، حال مي توان نوشابه هاي پرتقالي را به عنوان رقيبي براي اين نوشابه ها در نظر گرفت اما همان گونه كه در بررسي بازار مشهود است نوشيدني هاي كافئين دار جايگاه ويژه اي نزد مردم داشته و به راحتي جايگزين نمي گردند ولي ممكن است مقدار مصرف را كاهش دهد .

اهميت استراتژيكي كالا در دنياي امروز

منظور از كالاهاي استراتژيك ، كالاهاي ضروري و يا كالاهايي كه به دليل تكنولوژي بالاي به كار رفته در ساخت آنها توليد آنها انحصاري بوده و فقط در دست يك يا چند شركت خاص مي باشد . به عنوان مثال از يكي از كالا هاي ضروري استراتژيك گندم مي باشد كه فراورده هاي آن بخصوص نان قوت غالب افراد يك جامعه را تشكيل مي دهد و يا قطعات حساس الكترونيكي و مخابراتي كه به دليل تكنولوژي بالاي به كار رفته در آنها جزء كالاهاي استراتژيك محسوب مي گردد . كافئين در هيچ كدام از اين دو گروه قرار نمي گيرد زيرا با نبود كافئين سلامت جامعه به خطر نمي افتد در حقيقت كافئين در بخش دارو سازي عموما به عنوان آلكالوئيد جايگزين براي كدئين محسوب مي شود و مسكن هاي عمومي معمولا به وفور يافت شده و به راحتي جايگزين يكديگر مي گردند . در صنايع غذايي نيزعموماً از كافئين به عنوان يك طعم دهنده استفاده شده و نبود آن خللي در روند عرضه محصولات مشابه در بازار ايجاد نمي كند لذا كافئين محصول استراتژيكي محسوب نمي گردد.

كشورهاي عمده توليد كننده و مصرف كننده محصول

آمريكا ، آلمان و چين سه كشور عمده توليد كننده كافئين در جهان مي باشند كه در آمريكا و آلمان كافئين به روش سنتز و در چين به دو روش سنتز و استخراج توليد مي گردد . بعد از چين هندوستان نيز بالاترين ميزان كافئين به روش استخراج را به خود اختصاص مي دهد . همچنين كشور هاي آمريكا و چين نيز بيشترين سهم مصرف كافئين را در جهان به خود اختصاص مي دهند.

جهت آشنايي بيشتر با روش استخراج كافئين از ضايعات چاي به اين مقاله مراجعه نماييد.

شرکت بهبود صنعت آمادگی خود جهت تهیه طرح توجیهی را اعلام می دارد

هم اکنون سفارش طرح توجیهی دهید

استفاده از کلیه مطالب این سایت برای عموم آزاد می باشد ، فقط در راستای حفظ زحمات تیم تولید محتوی ما خواهشمندیم در صورت برداشت از این محتوی لینک ما را درج نمایید. باسپاس