هر یک از گیاهان برای داشتن رشد مطلوب نیاز به شرایط خاصی از نظر شدت نور، دمای روزانه، دمای شبانه، میزان رطوبت نسبی هوا و رطوبت خاک دارند. برای تولید و پرورش تجاری گیاهان با کیفیت بالا و در تمام طول سال باید شرایط محیطی مطلوب به همراه کنترل عوامل خسارت زا نظیر باد، طوفان‌های ویرانگر، سرما و یخبندان و ... از طریق ساختمانی بنام گلخانه هستیم که به عنوان محیط کنترل شده مطرح می‌گردد و با توجه به نیاز روزافزون بازار، چه از نظر تولید گل و گیاهان زینتی و چه از نظر سبزیجات و صیفی جات خارج از فصل این روش تولید امروزه به یکی از سود آورترین بخشهای کشاورزی تبدیل شده‌است که البته سرمایه گذاری اولیه فراوانی را نیز طلب می‌کند. با توجه به سرمایه گذاری زیادی که در این زمینه صورت می‌گیرد فقدان مدیریت صحیح در احداث گلخانه، انتخاب مکان، نوع گلخانه و پوشش آن باعث عدم بهره وری مناسب از سرمایه و امکانات خواهد شد.

 

تعریف گلخانه

گلخانه یا Green house به فضای محدودی اطلاق می­شود که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشد گیاهان از نواحی مختلف در طی فصول مختلف یک سال داشته باشد. طبق این تعریف از جمله عملکرد گلخانه، فراهم کردن شرایط محیطی لازم و مورد نیاز محصولی معین است. گل­خانه‌­ها بر حسب اینکه چه نوع مصالح ساختمانی در آن‌ها بکار برده شده‌است به نوع ثابت و متحرک تقسیم‌بندی می‌شوند. گلخانه‌­های ثابت، به گلخانه‌ هایی گفته می‌شود که مصالح ساختمانی بکار رفته در آن‌ها از جنس پایدار و با دوام باشد. پس باید سالیان سال از آن‌ها استفاده کرد.

 

معرفی تقسیم بندی های انواع گلخانه ها

گلخانه ها از نظر نوع تو ليد و نوع تيپ سازه داراي انواع مختلفي به شرح ذيل مي باشند.

 

تقسيم بندي بر اساس نوع توليد

:: گلخانه هاي توليدي سبزي و صيفي شامل محصولاتي نظير خيار, گوجه فرنگي, توت فرنگي, فلفل, بادمجان, طالبي, سبزيجات برگي(ريحان- شاهي و........) مي باشد.

:: گلخانه هاي توليد گل و گياهان زينتي براي توليد انواع گلهاي شاخه بريده(رُز- ژربرا – گلايول – داودي) وگلهاي آپارتماني مي باشد.

:: سالنهاي گلخانه اي توليد قارچ دكمه اي و قارچ صدفي

 

انواع گلخانه از نظر کاربری

گلخانه را بر اساس نوع استفاده و کاربری آن به چهار دسته تقسیم می شود:

- گلخانه آموزشی (TEACHING GREENHOUSE)

- گلخانه تحقیقاتی (RESEARCH GREENHOUSE)

- گلخانه تفریحی و سرگرمی (HOBBY GREEN HOUSE)

- گلخانه تجارتی (COMMERCIAL GREEN HOUSE)

 

1- گلخانه آموزشی (TEACHING GREEN HOUSE)

هدف اصلی از احداث این نوع گلخانه ها آموزش مراحل کاشت، داشت، برداشت و مدیریت گلخانه به کارآموزان و دانشجویان می باشد بنابراین گلخانه باید دارای امکانات کشت خاکی و هیدروپونیک را داشته باشد، این گلخانه باید دارای تمامی استانداردهای گلخانه تجارتی بوده و کارآموز با شرایط واقعی کار آموزش داده شود. فاصله بین ردیف های کشت جهت تردد کارآموزان بیشتر از سایر گلخانه ها میباشد. این گلخانه ها مجهز به کلیه تجهیزات جانبی، گرمایشی ، سرمایشی، آبیاری و سیستم های کنترل دما ، رطوبت، CO² و... می باشد. تجهیزات دارای کمترین آلودگی صوتی بوده و فضای گلخانه همانند تمامی مکانهای آموزشی ، زیبا و جذاب باشد.

گلخانه آموزشی باید در تمام فصول سال قابل استفاده باشد، نوع پوشش مناسب این گلخانه ها از شیشه یا ورقهای پلی کربنات است، به هیچ وجه پوششهای پلی اتیلنی (پوشش موقت) توصیه نمی گردد. هزینه و بازگشت سرمایه نیز مورد نظر نیست.

 

2- گلخانه تحقیقاتی (RESEARCH GREEN HOUSE)

هدف از احداث این نوع گلخانه ها تحقیق و اصلاح ساختار ژنتیکی، کشت بافت، تاثیرپارامترهای دما، نور، CO²، رطوبت، تهویه به رشد و نمو، بررسی انواع آلودگی های میکروبی، ویروسی، قارچی و آفات و بیماریها در گل و گیاه می باشد بنابراین کنترل پارامترهای محیطی با سایر گلخانه ها متفاوت است. تعبیه پنجره کناری و سقفی باید بصورتی باشد که هیچگونه درز و شکافی بین پنجره و محل نصب آن نباشد.

* مجهز به سیستم های اتوماسیون

* پنجره ها مجهز به توری ضد حشره باشند.

* معمولا مساحت این نوع گلخانه های تحقیقاتی 250 تا 500 متر مربع است.

* پوشش از شیشه یا ورقهای پلی کربنات

* معمولا نوع کشت ، هیدروپونیک و بر روی سکو انجام میگیرد.

* هزینه احداث این نوع گلخانه بسیار زیاد است.

 

 3- گلخانه تفریحی و سرگرمی (HOBBY GREEN HOUSE)

این نوع گلخانه ها بیشتر برای نگهداری گلدانها و درختچه های زینتی خانگی مورد استفاده قرار می گیرد. زیبایی فریم این گلخانه ها به جهت استفاده آنها در فضا های باز منازل و یا باغچه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است، مساحت این گلخانه ها به جز مواردی که از فضای داخل آن برای پذیرایی و یا استراحت استفاده می گردد، کوچک می باشد.

اسکلت اصلی این گلخانه ها عمدتاً از آهن گالوانیزه و پوشش آن نیز از شیشه و یا ورقهای پلی کربنات است.

 

4- گلخانه تجارتی (COMMERCIAL GREEN HOUSE)

اهداف ساخت گلخانه تجاری :

* تولید محصولات خارج از فصل تولید در فضای باز

* حداکثر تولید در واحد سطح

* کاهش هزینه تولید در واحد سطح نسبت به تولید در فضای باز

* استفاده بهینه از نهادهای کشاورزی ( آب، بذر،کود، سموم و ...)

* استفاده از روش کشت هیدروپونیک (آبکشت)

* کنترل آفات، آلودگی ها، بیماریها

* اشتغال زایی

* استفاده از زمین هایی که امکان کشت باز در آنها وجود ندارد.

* قابلیت رقابت با ریسک کم در بازار

با توجه به نوع محصول مورد نظر جهت تولید ساختار گلخانه مشخص میگردد.

حداقل مساحت که دارای توجیه اقتصادی و مقرون به صرفه باشد 5000 متر مربع و برای مساحت بالاتر از 5000 متر مربع نیازمند به کنترل بیشتر پارامترهای محیطی (نور ، دما، CO²، تهویه ، رطوبت وآفات و بیماریها ) هستیم.

 

 

انواع گلخانه بر اساس شکل ظاهری

1- سقف شیروانی (A Frame)

وجود زاویه در تاج این نوع گلخانه که شکل آن را شبیه به کلمه A میکند دلیل نامگذاری این مدل میباشد. این شیب تند باعث هدایت برف و باران به سمت ناودانی و همچنین هدایت تعرق داخل گلخانه به طرفین شده و از طرفی باعث شکست اشعه نور به سمت داخل گلخانه برای استفاده از ماکزیمم تابش نور میگردد. به دلیل وزن زیاد شیشه نسبت به سایر پوشش ها و همچنین ابعاد کم شیشه فاصله ستونها و کمانها از همدیگر کم بوده وزن سازه در واحد سطح زیاد ، بنابراین سازه سنگین و گران است. سازه معمولا در مناطق بادخیز و بارش برف سالانه زیاد است احداث میگردد. ضریب انتقال حرارت شیشه نسبت به سایر پوشش ها بالا بوده که از معایب این سازه به شمار می رود. برای بر طرف نمودن این نقیصه میتوان از پوشش های دو جداره ورقهای پلی کربنات استفاده نمود که مستلزم صرف هزینه بیشتر است.

پوشش این نوع گلخانه ها به دلایل ذیل از شیشه می باشد:

* ضریب عبوردهی بالای نور

* بهره برداری در چهار فصل سال

 

2- سقف قوسی (CURVED ROOF)

دلایل استفاده از سقف های قوسی

* شرایط لازم برای یک گلخانه خوب حجم و فضای کافی است زیرا هر قدر حجم و فضای یک گلخانه بیشتر باشد چرخش هوا در گلخانه بهتر و در نتیجه   CO²لازم برای انجام عمل فتوسنتز به مقدار کافی در اختیار گیاه قرار میگیرد.

* کاهش سطح تبادل حرارتی

* سازگاری با اقلیم های مختلف

* کاهش مصرف سوخت

* امکان احداث در مساحت های بزرگ

* نحوه مونتاژ پیچ و مهره ای(پرتابل)

در سازه های سقف قوسی ، پوشش های پلی اتیلن ( نایلونی) در زمان کمتری و به راحتی نصب و به سازه توسط پلی لاک پیچ میشوند، این سقف ها به جهت ظاهر آیرودینامیکی کمترین مقاومت را در برابر باد از خود نشان میدهند .وزن کم پوشش ها ی پلی اتیلنی ( نایلون) و همچنین مقاومت این سازه ها در برابر باد و برف باعث میشود وزن سازه در واحد سطح کمترباشد بنابراین قیمت سازه سقف قوسی نسبت به سازه سقف شیروانی (A frame) کمتر شود . از دیگر محاسن پوشش های پلی اتیلنی تبادل حرارتی پایین و همچنین خواص ویژه Anti Fog ,Red light که در بخش پوشش های گلخانه ای بطور مفصل توضیح داده خواهد شد.

قابلیت دیگر سازه های تونلی، دو پوش کردن سازه و تزریق هوای فشرده به داخل آن است که باعث کاهش 40درصدی مصرف انرژی فسیلی و بطور قابل ملاحضه ای مشکل تعریق را برطرف می نماید.

در سازه های گلخانه ای مولتی اسپن برای کشت و تردد راحت تر و استفاده بهینه از تمامی سطح، قوس را بر روی ستونهای عمودی نصب می کنند.حداقل ارتفاع ستونها 2متر میباشد.

 دو مورد را میتوان به عنوان عیب مشخص این نوع گلخانه ها نام برد:

1- سطح پوشش گلخانه در بالاترین نقطه بصورت افقی بوده و این امر عدم هدایت صحیح برف و مهمتر ماندن رطوبت و تعریق در آن نقطه را بهمراه دارد این نقیصه با استفاده از دو پوشش کردن سازه و یا تغییر سقف قوسی به گنبدی مرتفع کرده البته روشهایی همچون کنترل رطوبت با افزایش دما نیز برای کاستن رطوبت داخل گلخانه استفاده میگردد.

2- مشکل دوم این نوع گلخانه ها در تهویه میباشد. احداث سیستم پنجره برای این نوع گلخانه ها مشکل تر از گلخانه های A Frame است. با توجه به اینکه تهویه طبیعی هوا برای کاستن هزینه کنترل دما و رطوبت از مهمترین آیتمهای گلخانه های تجاری میباشد لذا اجرای صحیح و کارایی این سیستم بسیار حائض اهمیت است.

روشهایی مانند استفاده از پنجره سقفی در مدلهای مختلف در این نوع گلخانه ها اجرا میگردد.تهویه با پنجره های جانبی (ROLL UP) نیز برای کارآیی بیشتر در گلخانه های تجاری استفاده میگردد.

ساخت پنجره با سطح تهویه بالا و استفاده آن در بالاترین نقطه سازه از مزایا و پارامترهایی میباشد که شرکت های سازنده بر آن تاکید می نماید.

 

3- گلخانه سقف گنبدی(GOLHIC ARCH)

اساس گلخانه با سقف گنبدی برای استفاده از گلخانه های تونلی با هدف رفع دو نقیصه گلخانه های سقف قوسی میباشد. در این طرح تاج گلخانه از حالت قوس به حالت گلخانه شیروانی در می آید، لذا در این طرح تمام مزایای گلخانه تونلی را به همراه حل مشکلات سقف قوسی خواهیم داشت، این طرح بالاجبار در گلخانه های تونلی با عرض های بالا استفاده میگردد.

 

انواع گلخانه از لحاظ سازه

از نظر نوع سازه گلخانه ها به دو دسته چوبي يا سنتي و مدرن يا فلزي تقسيم مي شوند.

 گلخانه هاي چوبي

اسكلت اصلي اين گلخانه ها از چوب با پوشش پلاستيك مـي باشد. ارتفاع در ايـن سازه هـا 2 تا 3 متر و سيستم گرمايي و تهويه مناسبي ندارد و بدليل ارتفاع پايين مناسب كشت محصولاتي نظير خيار و گوجه فرنگي نمي باشد. مزيت اين گلخانه ها قيمت ارزان احداث هر واحد آن مي باشد ولي بدليل نامناسب بودن محيط داخلي براي رشد گياه معمولاً ميزان توليد در واحد سطح در مقايسه با گلخانه هاي مدرن بسيار كمتر است. بدلايل ذكر شده اين نوع گلخانه ها توسعه نيافته است و گلخانه هاي چوبي كه قبلاً احداث شده به تدريج به گلخانه هاي مدرن تبديل مي شوند.

 

 گلخانه هاي فلزي يا مدرن

اسكلت اين گلخانه ها از فلز است كه معمولاً با پلاستيك هاي ضد اشعه ماوراء بنفش (uv) پوشش و داراي سيستم گرمايشي و تهويه مناسب مي باشد. ارتفاع اين نوع گلخانه ها بيش از 5/4 متر است و بدليل شرايط مناسب رشد گياه در اينگونه سازه, عملكرد در واحد سطح نسبت به گلخانه هاي چوبي افزايش دارد.

اتصال قطعات در گلخانه هاي فلزي بوسيله پيچ ومهره(پرتابل)و يا استفاده از جوش مي باشد. هزينه واحد گلخانه هاي پرتابل نسبت به سيستم جوشي 20-15% بيشتر است ولي نصب آن آسانتر و تغييرات در سازه راحت تر است. تيپ هاي مختلف سازه هاي موجود, مزايا و معايب  در جدول زیر نشان داده شده است.

عيوب مهم

مزاياي مهم

نوع دريچه

مصالح

تيپ گلخانه

توليد كم- آفات وبيماريهاي زياد و عمركم

ارزان

بدون دريچه

چوب-پلاستيك

چوبي

افزايش مصرف سوخت

آلودگي كم و عمر زياد

جانبي-سقفي

لوله گالوانيزه-پلاستيك

تونلي:تك واحدي

گران

تهويه خوب, قابل اتوماتيك شدن

جانبي-سقفي

لوله گالوانيزه-پلاستيك

پيوسته:چند واحدي

بسيار گران ، هزينه سوخت بالا

استحكام بالا، عمرطولاني تهويه خوب –قابلاتوماتيك شدن

جانبي- سقفي

اسكلت فلزي-شيشه

شيشه اي

سالنهاي گلخانه اي توليد قارچ هاي خوراكي

كارگاههاي توليد قارچ هاي خوراكي با بلوك, آجر, سيمان, بصورت يك ساختمان معمـولي ســاخته مي شود و در آن امكانات گرمايشي, سرماساز و رطوبت ساز تعبيه مي شود.

بعضي از كارگاههاي توليد قارچ بصورت گلخانه اي احداث ميگردد ولي با توجه به اينكه رشد قارچ به نور ناچيزي نياز دارد. پوشش هاي گلخانه ها از نوع پلاستيك هاي رنگي كه نور ناچيزي بايد از آن عبور كند انتخاب مي شود.

قارچ هاي خوراكي كه در ايران پرورش داده مي شوند عبارتند از قارچ دكمه اي و قارچ صدفي, توليد قارچ دكمه اي علاوه بر سالنهاي پرورش نياز به كارگاه توليد كمپوست دارد كه توليد كمپوست آلودگي محيط را به همراه دارد. لذا بايد اين كارگاهها در خارج از مناطق مسكوني و با مجوز سازمان حفاظت محيط زيست احداث شود.

بستر پرورش قارچ صدفي كاه وكلش غلات است و چون نيازي به كمپوست ندارد موجب آلودگي محيط نمي شود و در مناطق مسكوني هم مي توان به پرورش آن اقدام نمود و نيازي به مجوز سازمان حفاظت محيط زيست ندارد.

 

انواع گلخانه ها از لحاظ پوشش

پلاستیکی

پوششهای پلاستیکی می تواند از جنس پلی استر ، پلیوینل کلراید (P.V.C) پلی وینل فلوراید(P.V.F) باشد . از مزایای این پوششها عدم نیاز به اسکلتهای سنگین وکاهش هزینه گرم کردن تا حدود 40% نسبت به گلخانه های شیشه ای یک لایه است.

اغلب پوششهای پلاستیکی از نوع پلی اتیلن بوده که معمولاً به ماده مقاوم کننده در مقابل UV( اشعه ماورای بنفش ) آمیخته شده اند که در این صورت طول عمر آنها تا حدود 3 سال قابل افزایش است . امروزه در کشورهای پیشرفته پلی اتیلن و سایر پوششهای پلاستیک را به مواد نگهدارنده نور مادون قرمز (IR) آمیخته می کنند که تلفات دمای گلخانه را در شب 15 تا 25 درصد کاهش می دهند .

PVF نیز یکنوع پوشش پلاستیکی جدید است که تا ده سال دوام داشته و واکنش آن نسبت به نور وقیمت آن تقریباً معادل شیشه است.پوششهای دوبل پلاستیکی نیز کاهش هزینه سوخت

تا یک سوم نقش موثری دارند . امروزه عملاً تمام گلخانه های مدرن دارای پوشش پلاستیکی از سیستم هوای فشرده بین دولایه استفاده می کنند. دولایه پلاستیک که یکی از آنها مستقیماً روس سطح خارجی ورقه دیگر قرار می گیرند، توسط بالشتکی از هوای فشرده از یکدیگر جدا می شوند. لایه خارجی پلاستیک جهت کاهش نور ماوراءبنفش (U.V) باید 0.152mm ضخامت داشته باشد در حالیکه لایه درونی فقط نیاز به 0.102mm ضخامت دارد زیرا نور U.V در این محل کمتر است.

 

شیشه ای

گلخانه های شیشه ای از پر هزینه ترین نوع گلخانه های صنعتی محسوب می شوند. نیاز به اسکلت محکم و نیز استفاده از پوشش شیشه و همچنین مصرف سوخت بالا در این گلخانه ها باعث افزایش قیمت این نوع گلخانه ها در مقایسه با پلاستیکی و پلی کربنات گردیده است. از مزیتهای این نوع گلخانه ها به قابلیت بالای عبور نور و حرارت آفتاب می توان اشاره کرد که در مناطق سردسیر و کم نور دارای کارایی بالایی می باشند. همچنین گلخانه های شیشه ای نسبت به انواع دیگر گلخانه ها دارای بیشترین طول عمر می باشد که البته به همان نسبت هزینه های نگهداری آن نیز نسبت به دیگر انواع گلخانه ها بالاتر می باشد.

 

 پلی کربنات

از جمله مزیتهای پوشش پلی کربنات به جای شیشه هزینه کمتر ونیز وزن سبک تر آن می باشد. همچنین مقاومت بالای آن نسبت به پلاستیک باعث تقاضای روزافزون آن به عنوان پوشش در صنعت گلخانه گردیده است .پوشش پلی کربنات اغلب جهت پوشش قسمت های جلو ، عقب و نیم دایره های مربوطه و یا کناره ها و سقف گلخانه درصورت تقاضای مشتری درنظرگرفته میشود. ورقهای پلی کربنات جایگزین مناسبی برای شیشه بوده و باعث صرفه جویی در انرژی می شوند. بطوريكه در تابستان از ورود گرما به داخل جلوگيري كرده و در زمستان مانــــع خروج و هـدر رفتن گرمــــــاي داخـل مي شوند.

 

طرح گلخانه FAO

در طرحی كه این سازمان برای سازه‌های گلخانه‌ای معرفی كرده تمام اسكلت گلخانه پیش ساخته و بدون استفاده از هرگونه جوشكاری و تماماً فلز آهن گالوانیزه بوده و توسط پیچ و مهره و بست مونتاژ می‌شود.

ارتفاع و عرض دهانه بنا به نوع كشت متفاوت بوده و این سازه از نظر مهندسی لزوماً باید در برابر باد با سرعت ۱۲۰ كیلومتر در ساعت و وزن برف تا ارتفاع ۸۰ سانتیمتر (در صورت روشن بودن سیستم گرمایشی) مقاوم باشد. در این سازه جهت تهویهٔ مناسب، پنجره‌های كناری به ارتفاع ۵/۱ متر در طرفین و سیستم پد و فن در ابتدا و انتهای گلخانه و پنجرهٔ سقفی سراسری دقیقاً در راس كمان تعبیه می‌شود. برای پوشش این سازه از پلاستیك آنتی UV (حداقل دارای ۳% مادهٔ موثر) و ضد عرق و در مكانهای سردسیری و كم نور استفاده از پوشش پلی كربنات دو جداره (حداقل فاصلهٔ دو جداره ۸ میلیمتر) پیشنهاد می‌شود. جهت حفظ دما و انرژی، این سازه به صورت به هم پیوسته بوده و حتی‌الامكان یك‌پارچه و دارای اندازهٔ طول و عرض نزدیك به هم (تقریباً مربع شكل) می‌باشد.

 

گلخانه های هیدروپونیک

در مطلب طرح توجیهی تولید و پرورش گل رز در گلخانه های هیدروپونیک اطلاعات مناسبی در خصوص این نوع گلخانه ها کسب می نمایید.

 

تشریح با شرایط احداث گلخانه

محل احداث گلخانه

یکی از اولین تصمیماتی که باید اتخاذ شود، این است که گلخانه به صورت یک واحد جداگانه، در تماس باساختمان‌های موجود و یا بصورت بخشی از ساختمانهای جدید ساخته شود. گلخانه‌های متصل به هم معمولاً هزینه‌های ساخت و گرمایش کمتری داشته و دسترسی آسانتری دارند، اما گیاهان نورکمتری دریافت می‌کنند. گلخانه‌های متصل به هم باید رو به جنوب ساخته شوند. یک گلخانه مستقل می‌تواند در محلی دورتر از ساختمانهای موجود ساخته شود. گیاهان در چنین گلخانه‌ای نور خورشید را از همه جهات دریافت می‌کنند. این گلخانه‌ها از لحاظ ساخت و سیستم حرارتی بسیار گران هستند و هزینه‌های فوق العاده‌ای برای خطوط آب و برق لازم دارند. یک گلخانه می‌تواند در هراندازه‌ای ساخته شود اما کوچکترین گلخانه‌ای که می توان در نظر گرفت چیزی در حدود ۲۰۰ فوت مربع است (۱۸٫۴ متر مربع). گلخانه‌های کوچکتر به نسبت از لحاظ ساخت و عملکرد بسیار گران هستند. مسائلی که باید برای احداث گلخانه در نظر داشت عبارتند از:

دسترسی به راههای حمل و نقل که با احداث هر چه نزدیکتر به راههای اصلی این مشکل به حداقل می‌رسد. نوع سوخت مصرفی در گلخانه؛ در مناطقی که امکان دسترسی به گاز طبیعی وجود دارد می توان با کاربرد این سوخت ارزان هزینه‌ها را به مقدار زیادی در تولید فصل سرما کاهش داد.

دسترسی به منابع آب با کیفیت و کمیت مناسب.

اثرات محیطی؛ جایی که دائماً دارای آب و هوای نامساعد، بارانهای شدید، سایه ناشی از واقع شدن در دامنه شمالی کوههای بلند و یا درختان سربه فلک کشیده می‌باشد مناسب احداث گلخانه نیست. شدت نور یکی از عوامل تعیین کننده محسوب می‌گردد.

نوع محصولی که در برنامه تولید قرارمی گیرد. با توجه به اینکه گرایشها به سمت تولید اختصاصی محصولات است و دستور کار تولید پس از مطالعه ابتدایی بازار داخلی و خارجی مشخص می‌گردد قبل از احداث، ابتدا بایستی تعیین کنند که چه محصولی تولید شود سپس تصمیم به احداث گلخانه در منطقه و اقلیمی مناسب آن محصول بگیرید. *در نظر داشتن قوانین مربوط به زمین محدوده‌های شهری و احداث و بهره برداری از گلخانه‌ها و....

محل احداث بایستی حتی الامکان مسطح باشد چرا که در صورت ناهمواری و شیبدار بودن، ایجاد یک گلخانه بزرگ با مشکلات و هزینه‌های زیادی برای تسطیح همراه خواهد بود.

 

جهت گلخانه‌ها

اسکلت گلخانه سایه ایجاد می‌کند و با توجه به زاویه تابش این سایه‌ها متفاوت است لزوم توجه به این امر بویژه در تولید زمستانه حائز اهمیت است چرا که تغییرات اندکی دردرصد نور رسیده به گیاهان می‌تواند نقش بسزایی در کمیت و کیفیت تولید داشته باشد. موقعیت گلخانه باید به صورتی باشد که بیشترین مقدار نور را دریافت نماید. اولین انتخاب برای موقعیت گلخانه به صورت نمای جنوبی یا جنوب شرقی می‌باشد. نور تمام روز بهترین شرایط را برای گیاه فراهم می‌کند. البته نور تابیده شده ازجانب شرق، به هنگام صبح، برای گیاهان کافی می‌باشد. نور صبح بیشترین مطلوبیت را داراست، زیرا که به گیاهان اجازه داده می‌شود که فرایند تولید غذا را زودتر آغاز نمایند. واین موضوع منجر به حداکثر رشد می‌شود. بالطبع انتخابهای بعدی، نمای جنوب غربی و نمای غربی می‌باشد؛ چرا که دریافت نور دیرتر صورت می‌گیرد. نمای شمالی کمترین مطلوبیت را دارد و فقط برای گیاهانی که نور کمی احتیاج دارند مناسب می‌باشد.

درختان برگ ریز مانند افرا و بلوط می‌توانند به طور مؤثری از نور شدید بعد ازظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیاندازند. این درختان در زمستان اجازه می‌دهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پاییز برگهای خود را از دست می‌دهند.

 

جریان هوا در گلخانه

گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه درخارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگها تأمین شده و گیاه می‌تواند اکسیژن پس داده و از دی اکسید کربن تازه استفاده نماید. جریان هوا همچنین به پایین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می‌نماید. گلخانه‌های تجاری به همه نیازمندی‌های اشاره شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته‌اند. در یک گلخانه تجاری هدف اصلی سود دهی است؛ برای رسیدن به این هدف، گلخانه باید از لحاظ تأمین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید به طور سخت و جدی کنترل شود. اخیراً کامپیوترها برای چنین کنترل‌هایی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته‌اند. همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونو اکسید کربن، اکسید نیتروژن و دی اکسید نیتروژن می‌باشند؛ که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند.

 

کنترل شرایط محیطی گلخانه

فعالیتهای شیمیایی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان، مستقیماً متأثر از شرایط محیطی می‌باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما، شدت نور و وجود آب و مواد غذایی وابسته‌است. تنفس گیاه نسبت به دما ی محیطی متفاوت می‌باشد. محدوده دمایی توصیه شده برای بیشتر گیاهان گلخانه‌ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می‌شود، چیزی بین ۵۰ تا ۸۵ درجه فارنهایت می‌باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد؛ این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می‌باشد.

 

درجه حرارت در گلخانه‌ها

تنظیم درجه حرارت در گلخانه­ها شرط اولیه برای رشد و نمو بسیاری از گیاهان است. نیاز گیاهان به درجه حرارت دامنه­‌های مختلفی دارد. بعضی از گیاهان درجه حرارت­های بالاتری نیاز دارند مثل گیاهان مناطق گرمسیری. بعضی دیگر در درجه حرارت­های کمتر از ۲۰ درجه سانتیگراد هم بخوبی رشد و نمو می­کنند، مانند گیاهانی که از مناطق سردسیری منقل شده‌اند نظیر پامچال که در جنگل‌های شمال دیده می‌شود. اما چگونگی تنظیم درجه حرارت در گلخانه­ها بستگی به سیستم گرمایی دارد. انواع بخاری‌ها یا سیستم‌های گازی و... می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. سیستم‌های حرارتی باید توان توزیع یکنواخت دما را داشته باشند و فاقد اثرات زیست محیطی باشند. دمای روزانه و شبانه توصیه شده برای چند محصول متداول گلخانه‌ای؛ محصول دمای شبانه (F) دمای روزانه (F) گوجه فرنگی ۶۶-۶۰ ۸۰-۷۰ کاهو ۵۵ ۷۸-۷۰ خیار ۶۵ ۸۰ فلفل ۶۲ ۸۰-۷۰ گل داودی ۶۳-۶۲ ۸۰-۷۵ گل شمعدانی ۶۰-۵۵ ۷۵-۷۰

 

نیاز نوری گیاهان

همه گیاهان به یک اندازه به نور نیازمند نیستند.

گیاهان از نظر نیاز نوری به سه گروه تقسیم می‌شوند.

:: گیاهان روز بلند LDP: Long Day Plants برای به گل رفتن بین ۱۰ تا ۱۴ ساعت به نور نیاز دارند، مانند گیاهان فصلی تابستانه نظیر آحار، اطلسی، ناز و میمون.

:: گیاهان روز کوتاه SDP: Short Day Plants برای به گل رفتن نیاز نوری کمتر از ۱۲ ساعت دارند. که در نقطه مقابل گیاهان روز بلند قرار می‌گیرند، مثل گل داودی.

:: گیاهان بی تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants برای نگهداری در منزل بسیار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا یا بگونیا که حساسیتی نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند.

 

آب ‌یاری گلخانه‌ها

تأمین رطوبت یکی از پارامترهای مهم برای رشد و نمو گیاهان است. بعد از شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آن‌ها را در گلخانه­های خاص خود جایگزین می­کنیم یعنی همه گیاهان در یک نوع گلخانه نگهداری نمی‌شوند. در سطوح تخصصی و بزرگ، هر گلخانه برای یک محصول و یا تعدادی محصول مشابه با نیاز­های یکسان در نظر گرفته می‌شود.

انواع روش‌های آبیاری به طور خلاصه به شرح زیر است.

آبیاری سطحی (ثقلی): سیستم‌های آبیاری سطحی راندمان پایینی داشته و اتلاف آب در آن بالا است. در عین حال باعث شستشوی املاح، افزایش رشد علف‌های هرز و بروز انواع بیماری‌های قارچی و انگلی و پوسیدگی می‌شود. این سیستم‌ها به صورت آبیاری کرتی و نواری اجرا می‌گردد.

 

آبیاری تحت فشار

۱- آبیاری بارانی: هدف از آبیاری بارانی توزیع یکنواخت آب برای تمام گیاهان و کاهش دمای محیط و افزایش رطوبت است. راندمان مصرف آب ۷۵در صد است. هزینه ابتدایی زیاد از معایب این سیستم است. ۲- آبیاری قطره‌ای: در این روش آب، کودهای شیمیایی و سایر مواد مورد نیاز گیاه به صورت محلول توسط قطره چکان‌های نصب شده روی لوله‌های جانبی در اختیار گیاه قرار می‌گیرد. راندمان مصرف آب ۹۰ در صد است و چون قطره چکان‌ها در کنار بوته یا ساقه گیاه قرار می‌گیرند امکان رشد و توسعه علف‌های هرز از بین می‌رود.

 

گاز کربنیک در گلخانه ­ها

کاربرد Co2 تقریباً معادل استفاده از مواد غذایی، کاربرد پیدا کرده‌است. در ایران که گیاهان از لحاظ نوری در وضعیت مناسبی قرار دارند می‌توان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نیز بالاتر برد. وجود Co2 برای انجام عمل فتوسنتز ضروری است. این واکنش شیمیایی منجر به تولید محصول سبز می­شود. در این واکنش Co2 عامل بسیار مهمی است. سالهای زیادی است که به منابع غنی سازی دی اکسید کربن در گلخانه‌ها، برای افزایش رشد و تولید گیاهان پی برده شده‌است. دی اکسید کربن یکی از ضروری ترین اجزاء فتوسنتز می‌باشد. فتوسنتز یک فرآیند شیمیایی است که انرژی نور خورشید را برای تبدیل دی اکسید کربن و آب به مواد قندی در گیاهان سبز مورد استفاده قرار می‌دهد؛ سپس این مواد قندی در خلال تنفس گیاه برای رشد آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. اختلاف بین نرخ فتوسنتز و تنفس، مبنایی برای میزان انباشتگی ماده خشک در گیاهان می‌باشد. در تولید گلخانه‌ای، هدف همه پرورش دهندگان، افزایش ماده خشک و بهینه سازی اقتصادی محصولات می‌باشد. دی اکسید کربن با توجه به بهبود رشد گیاهان، باروری محصولات راافزایش می‌دهد. بعضی از مواردی که باروری محصولات به وسیله غنی سازی دی اکسید کربن افزایش داده می‌شود عبارتند از: گلدهی قبل از موعد، بازده میوه دهی بالاتر، کاهش جوانه‌های ناقص در گلها، بهبود استحکام ساقه گیاه و اندازة گل. بنابراین پرورش دهندگان گل و گیاه باید دی اکسید کربن را به عنوان یک مادة مغذی در نظر بگیرند.

 

زهکشی گلخانه

از موارد مهمی که در احداث یک گلخانه توجه به زهکشی گلخانه‌است. در مناطقی با زمینهای دارای بافت سخت و با لایه تحت الارض غیر قابل نفوذ با قرار دادن لوله‌های سفالی منفذ دار زیربسترها و یا به طرق ابتکاری دیگر تمهیدات لازم را در جهت بهبود زهکشی می‌اندیشند

 

بادشکن

در مناطق باد خیز ردیفی از درختان و یا یک مانع طبیعی مثل تپه برای کاهش خسارت باد استفاده می‌شود. حداقل فاصله درختان از گلخانه در شرق و غرب بایستی حدود ۵/۲ برابر ارتفاع درختان باشد. این فاصله در قسمت جنوبی بیش از یک ارتفاع درختان است.

سکوها و بسترهای کشت

سکو بخشی از فضای گلخانه‌است جایگاهی است برای قرار گرفتن گلدان‌ها یا کشت گیاهان در بسترهای بالا تر از سطح زمین همانگونه که از نام آن پیدا است، سکوها همواره در سطحی بالاتر از کف گلخانه‌ها قرار می‌گیرند. این عمل ضمن جلوگیری از گسترش عوامل آلوده کننده و بیماری زای گیاهی به تهویه بهتر و گرم شدن زودتر بستر کمک می‌کند. انتخاب شکل سکوها و مواد سازنده آنها به نوع گیاه، گلخانه و سلیقه سازنده بستگی دارد. به طور کلی ویژگی‌های یک سکوی خوب عبارت است از: الف- از زهکشی مطلوبی برخوردار باشند.

 ب- پهنای آن طوری باشد که کارگران به آسانی به مرکز سکو دسترسی داشته باشند.

 ج- طوری نصب شده باشد که حداکثر نور را جذب کنند. کارکردن با سکوها برای قرار دادن گلدان‌ها به کارگران این امکان را می‌دهد که بدون خم شدن کار خود را انجام دهند در صورتی که سکوها برای کشت گیاهان استفاده بهتر است ۳۰-۱۵ سانتیمتر عمق داشته و از زهکشی مناسبی برخوردار باشد. ارتفاع سکوها از سطح زمین می‌بایست به گونه‌ای باشد که اقدامات داشت با تسلط کارگر بر محصول امکانپذیر باشد که این امر به نوع محصول بستگی دارد. سکوها را می توان از جنس آلومینیوم، ایرانیت، الوار چوبی و یا مواد بتنی ساخت. آلومینیوم عمری طولانی دارد ولی گران قیمت است و چوب ارزان بوده ولی عمر کوتاهی دارد و احتمال پوسیدگی آن نیز زیاد است و همچنین عوامل بیماری زا نیز در آن نفوذ می‌کنند. نحوه قرار گرفتن سکوها بایستی سکوها را طوری نصب نمود که از حداکثر فضای گلخانه‌ای برای پرورش گیاهان استفاده شود. تعداد و عرض راهروها بستگی به نحوه استفاده از آنها و نوع محصول دارد. ارتفاع سکوهای کشت ۹۰-۸۰ سانتیمتر است. پهنای سکوهای مجاور دیواره‌ها حدود ۹۰سانتیمتر و پهنای سکوهای میانی که از دو طرف قابل دسترسی است حداکثر می‌بایست ۱۸۰ سانتی متر باشد. سکوهای کشت گیاهان گلدانی نبایست دیواره داشته باشد و کف سکوها تا حد ممکن بایستی منفذدار باشد. تخته‌های چوبی سوراخدار به همراه تورسیمی محکم برای ساختن کف سکوها مناسبند. در روش نوین به منظور استفاده موثر از حداکثر فضای گلخانه از سکوی متحرک استفاده می‌کنند. این سیستم فضای تولید را تا بیش از ۹۰% مساحت گلخانه افزایش می‌دهد. راهروها توسط سکوهای متحرک اشغال شده که با حرکت سکو راهرو از یک سمت باز می‌شود و از طرف دیگر بسته می‌شود.

 

مشخصات فنی سازه های گلخانه های تونلی

1- سازه و پوشش:

1-1- مشخصات گلخانه:

2-1-1- ابعاد پيشنهادی گلخا نه:

ابعاد گلخانه ها بستگی به اندازه زمين دارد. با توجه به اينکه عرض هر دهنه 8 متر می با شد عرض گلخانه می تواند هر ضريبی از 8 باشد و طول آن با توجه به اينکه الکتروموتورها قادر به بازوبسته کردن 120 متر پنجره می باشند، اين طول توجيه اقتصادی بيشتری دارد اما در مجموع هرطول و عرضی امکان پذير است.

 برای مثال اندازه و ابعاد یک گلخانه در جدول زير مشخص شده است:

مساحت گلخانه 4320 متر مربع

6

تعداد تونلها

8 متر

پهناي هرتونل

48 متر

عرض گلخانه

90 متر

طول گلخانه

4320 مترمربع

مساحت گلخانه

50 /2متر

فاصله بين قوسها

4 متر

ارتفاع زير ناودان

5 متر

فاصله بين ستونهاي داخلي

50 /2 متر

فاصله بين ستونهاي کناري

6 متر

ارتفاع تا زير قوس

2-1- فونداسيون:

جهت قرارگيری ستونهای 2*50*100 و یا2*80*80 ميليمتر، در زمين چاله ها به قطر 50 سانتيمتر، عمق 90-80 سانتيمتر، و بفاصله 50/ 2متر از يکديگر در کناره ها، 3 متردر جلوی دهنه های 8 متری و 5 متر درداخل گلخانه حفر می شوند. ستونها در عمق 60 سانتيمتری قرار ميگيرند و با بتنی که دارای مشخصات فنی بخصوصی ميباشد پر ميشوند.

3-1- شيب:

شيب گلخانه تقريباً 1/0 % يعنی بسته به مقدار و تناوب بارندگی در منطقه در هر صد متر 15-10 سانتيمتر خواهد بود. لوله های خروج آب باران حدوداً در هر 55 مترناودان نصب خوهد شدکه آب را به داخل گلخانه هدايت ميکنند و از آنجا در زير يا روی زمين بوسيله لوله ها به حوضهای ذخيره آب منتقل خواهند شد تا در صورت نياز و مناسب بودن کيفيت جهت آبياری مورد استفاده قرار گيرد.

4-1- قطعات سازه: (اندازه ها و ابعاد داده شده درموارد مختلف قابل تغييرند)

1-4-1- ستونها: قوطی هاي 2*50*100 ميليمتر که گالوانيزه گرم هستند ساخته شده اند. فاصله ستونها از يکديگر در کناره ها 5/2 متر، در جلوها 3 متر ، در داخل گلخانه 5 متر و طول ستونها 6/4 متر ميباشد.

2-4-1- ستونهای باد شکن : قوطي هاي 2*80×80 ميليمتر (گالوانيزه گرم) در جلو گلخانه در هر دهنه 8 متری 2 عدد به فاصله 3 متر از يکديگر نصب ميشوند.

3-4-1 - قوس ها: لوله های گرد 5/1x60 (گالوانيزه سندزايمر). فاصله قوسها ازيکديگر50/2متر بوده و با پيچ مهره به محل پيش بينی شده در سر ستونهای دوبله متصل ميشوند. تمام قوسها از ناحيه نوک جهت استحکام بيشتردر طول گلخانه بوسيله لوله های کمر بندی بهم متصل ميشوند. بعلت فاصله کم هلالی ها از يکديگر(5/2) وترکيب علمی سازه، پلاستيک پوشش نيازی به سيم کشی نخواهد داشت.

4-4-1- سرستونها: وظيفه سرستونها اتصا ل چهارعنصر اصلی گلخانه يعنی قوس، ستون، ناودان و ميان بند ميباشد. سرستون از ورقه گالوانيزه دو ميليمتری وباماشين آلات ديجيتالی ساخته ميشود تا محل قرار گرفتن چهار قطعه اصلی را بد قت مشخص کند. طراحی سرستون به نحوی است که کانال، ميان بند، قوس و ستون کاملاً و دقيقا در محل خود نشسته و فشاری به يکديگر وارد نمي کنند.

5-4-1- باد شکن های گوشه ای و جلوئی: لوله های قوطی 2x80x80 در گوشه های گلخانه و لوله های گرد 5/1x48 يا قوطی در قطعات پلی. تعداد ، ابعاد و نحوه قرارگيری اين باد شکن ها بستگی به سرعت بادهای مسلط در محل مورد نظر گلخانه خواهد داشت.

6-4-1 - ميان بند: لوله های گرد5 / 1 x 40 که ستونها را در عرض بهم متصل ميکنند. وظيفه اين ميان بند ها علاوه بر استحکام بيشترايجاد تکيه گاه برای صيفی جات از قبيل فلفل ، گوجه فرنگی و خيار بوده و فاصله آنها از يکديگر5 متر ميبا شد.

7-4-1- لوله کمر بندی قوس: لوله های 5/1x32 که قوسها را در امتداد تونل از نوک بهم متصل می کنند.

8-4-1- باد شکن های ميان بندها:

باد شکن بلند: لوله های گرد 50/ 1 x25 يک عدد برای هرميان بند.

باد شکن کوتاه: لوله های گرد 50/1 x25 دو عدد برای هرميان بند.

باد شکن به شکل هفت: لوله های گرد50 /1 x32 دو عدد برای هر ميان بند که از وسط در دو جهت مخالف به نوک قوس ها متصل می شوند.

9-4-1- ناودانها: 2x450x5000 ميليمتر (گالوانيزه گرم). در طراحی ناودان ها د قت بسياری شده است تا آنها به طريقی به سر ستون متصل شوند تا آب باران به داخل گلخانه نفوذ نکرده و همچنين در اثرتماس مرتب پيچها با آب باران دچار مشکل نشوند. بعلاوه در اين پيچها ازواشرهای مخصوص استفاده میشوند. همچنين در محل اتصا ل دو کانال به يکديگراز سيليکان نيزاستفاده می شود.

10-4-1- لوله های پلی اتيلن: لوله های نگاه دارنده پوشش گلخانه از جنس پل اتيلن به طول 40/2 متر که در امگا قرار ميگيرند.

11-4-1- امگا: امگاها به ضخامت 5 /1 ميليمتر ، گالوانيزه گرم هستند. وظيفه آنها نگهداری پلاستيک به کمک لوله های پلی اتيلن در کناره ها، جلوها و سقف گلخانه است. گالوانيزه گرم با کيفيت اروپائی

mµ 63.1-75.2طبق مقررات UNE-EN1179, UNE-37501 و UNE-ISO1461

امگا با طراحی مدرن ساخته شده و نيازی به پيچ و يا ورقه جهت نگهداری پلاستيک ندارند. تعداد:

• درناودان ها دو رديف

• درکناره ها سه رديف

• درجلو،بالای دهنه يک نيم دايره چسبيده به قوس

• درجلو دهنه 4 رديف

5-1- کيفيت مواد:

کليه قطعات و لوازم جانبی گلخانه های شرکت آشيانه سبز تهران با همکاری و نظارت معتبرترين شرکت های اسپانيائی و هلندی آماده و نصب ميشوند. برخی قطعات و تاسيسات گلخانه در صورت امکان و با در نظر گرفتن توجيه اقتصادی و بدون ايجاد خدشه در کيفيت و کارآئی آنها در ايران توليد می شوند، ديگر قطعات و تاسيسات مستقيما از کشورهای اسپانيا و هلندخريداری ميشوند. شرکت آشيانه سبز تهران گواهی ميکند که گالوانيزه موادی که درساخت گلخانه مورد استفاده قرار ميگيرند با رعايت قوانين اروپائی انجام شده وکليه قطعات دارای يک پوشش مشخص و استاندارد گالوانيزه هستند.

6-1- درب ها:

درب های کشوئی 3x50/ 3 متراز جنس آهن بوده و جهت پوشش آن از پلی کربنات استفاده میشود.

7-1- پنجره ها يا تهويه های طبيعی:

معمولا حدود 25% از سطح کل يک گلخانه جهت تهويه طبيعی يا پنجره درنظر گرفته ميشود.

1-7-1- پنجره های سقفی: پنجره های سقفی 2/ 1 یا 4/1 در نمام تونل ها با در نظر گرفتن باد غالب طراحی میشوند.

 

• اجزائ تشکيل دهنده:

موتورهای دنده ای: که حرکت را به لوله انتقال جهت بازوبسته شدن پنجره منتقل ميکنند.

بازوهای پنجره: لوله های قوطی 50/1x30x50 منحنی گالوانيزه گرم که درقسمت بالا دارای دنده هائی ميباشند.

گروه چرخ و دنده: که حرکت را ازلوله انتقا ل به بازوی پنجره منتقل ميکنند تا پنجره بازوبسته شود.

ريلها: به ضخامت 3 ميليمترو طول 2 متر

2-7-1- پنجره های کناری: تهويه کناری به تبادل طبيعی هوای داخل گلخانه کمک ميکند. (در اين طرح تنها يک پنجره کناري در روي پد در نظر گرفته شده است)

• اجزاي تشکيل دهنده آن عبارتند از:

موتورهای دنده ای: چرخش اتوماتيک را به لوله تلسکوپی 20x20 منتقل ميکنند که با چرخش خود پلاستيک را به دورخود جمع می کنند و در نتيجه پنجره باز ميشود.

ورقه ثابت موتورکاهش دهنده: به ضخامت 6 میلیمتر و دو لبه

لوله های محافظ: 5/1x32 که از پلاستيک محافطت ميکنند.

تهویه بال کبوتری: تهویه بال کبوتری شامل دو موتور و دو محور مجزا میباشد که در سقف نصب میشود.. این نوع پنجره در صورت نیاز بجای پنجره یک طرفه سقفی 4/1 و 2/1 پیش بینی شده است.

8-1- پيچ و مهره ها:

کليه قطعات گلخانه پيش سا خته بوده ودر عمليات نصب از جوش استفاده نميشود. پيچ ومهره های مورد استفاده دارای کيفيت و مقاومت بالابوده و با رعا يت استاندارد های اروپائی ساخته شده اند.

9-1- مقاومت ها: (اثراتی که در محاسبات سازه درنظرگرفته ميشوند)

محاسبات سازه ها با رعايت قوانين اروپائی انجام شده اند. دراسپا نيا جهت سا خت گلخانه اثرات زير در نظر گرفته ميشوند:

• اثرات دائم : اثرات ناشی از وزن قطعات سازه ای يا غير سازه ای. تاسيسات جانبی حتی اگر بطور دائم نصب شده باشند شامل اين اثرات نيستند.

• اثرات تاسيسات جانبی دائم: اثرات ناشی از اين تاسيسات يا خدمات که شامل وزن های این تاسيسات، مانند گرمايشی، خنک کننده، نور مصنوعی، سایيان ها ، آبياری، تهويه و ايزولاسيون می باشند.

• اثرات باد: مقاومت سازه طبق قوانين تجربی اروپائی در مقابل سرعت 120 کيلومتر در ساعت محاسبه شده است.

• اثرات برف: مقاومت سازه طبق قوانين تجربی اروپائی در مقابل 40 کيلوگرم در مترمربع محاسبه شده است.

• محصول ها: مقاومت سازه در مقابل وزن محصولات گلخانه ای طبق قوانين تجربی محا سبه شده است و برابر با 40 کيلوگرم در هر مترمربع می با شد.

• مقاومت سازه درمقابل وزن عمودی برسازه: مقاومت سازه در مقابل وزن نيروی انسا نی جهت عمليات نگهداری وتعميرات روی سازه.

• مقاومت در مقابل تاسيسات موقتی: مقاومت سازه در مقابل وزن هائی که بوسيله ماشين آلات متحرک مانند جرثقيل، ريلها، ماشين آلات تميزکننده و يا کاربران آنها محاسبه می شود.

• اثرات حرارتی: مقاومت سازه در مقابل تغييرات دما محاسبه ميشود.

• اثرات زلزله ای: محاسبات مقاومت سازه درمقابل زلزله طبق قوانين اروپائی انجام می شوند.

 

10-1- رنگ سازه

در حالت عادی ، جهت پوشش قطعات سازه گلخانه از یک لایه گالوانیزه استفاده میشود که پس از مدتی شروع به شوره زدن وزنگ زدن کرده و باعث کوتاهی عمرگلخانه میشوند.

رنگ الکترواساتیک بصورت پودری روی سطح قطعات سازه گالوانیزه پاشیده شده و درون کوره با حرارت بالا پخته می شود. این امر باعث ایجاد یک لایه بسیار مقاوم روی گالوانیزه شده که در نتیجه طول عمر آهن را بالا برده و همچنین از پرت حرارتی و داغ شدن آن درروزهای گرم تابستان(بدلیل سفید بودن) جلوگیری کرده و طول عمر گلخانه افزایش پیدا میکند. بعلاوه سطح صاف به تمیزترنگه داشتن هرچه بیشتر سازه و در نتیجه افزایش طول عمر سازه کمک میکند.

11-1- پوشش پلاستیکی:

پوشش پیشنهادی گلخانه فیلم حرارتی Anti-UV بوده که شامل کلیه لوازم جانبی جهت نصب آن به سازه می باشد.

پوشش گلخانه به شکل ذیل پیشنهاد می شود:

پوشش گلخانه

پوشش ثابت

فیلم حرارتی – ضد یو وی

کناره ها

فیلم حرارتی – ضد یو وی

انتها

فیلم حرارتی – ضد یو وی

پنجره های بالا

فیلم حرارتی – ضد یو وی

پنجره های کناری

فیلم حرارتی – ضد یو وی

پنجره های انتها

ندارد

پارتیشن بندی

ندارد

نیم دایره جلو

فیلم حرارتی – ضد یو وی

لوازم جانبی جهت نصب پوشش به سازه شامل طرح می باشد.

طراحي سازههاي گلخانه اي براساس اقليم ايران

رديف

نوع اقليم

مناطق

استان هاي

بار شبرف
كيلوگرم درمترمربع

سرعت باد
كيلومتر درساعت

وزن محصول
كيلوگرم در مترمربع

عرض دهنه

(متر)

ارتفاع
تا زيرناوداني (متر)

ارتفاع
تا راسكمان (متر)

1

گرم و خشك

جنوب

خوزستان،هرمزگان،بوشهر،
نواحي جنوبي استانهاي فارس،
سيستان وبلوچستان وكرمان . . .

0

120

15

9.6

4

5.85

2

معتدل

مركزي

تهران،اصفهان مشهد،سمنان،شيراز. . . .

30

120

15

8

4

5.85

3

سرد

شمالوشمالغرب

تبريز، كردستان،اردبيل،اروميه،زنجان،كرمانشاه . . .

60

120

15

8

3

5.85

 

مشخصات فنی سازه گلخانه اي اقليم معتدل

رديف

شرح

تعداد

واحد

1

نوع گلخانه

پیچ و مهره ای ، گالوانیزه گرم

2

تعداد اسپن

متغیر

عدد

3

طول هر اسپن

متغیر

متر

4

عرض هر اسپن

8.00

متر

5

مساحت گلخانه

متغیر

مترمربع

6

ارتفاع تا زير ناودان ( گاتر)

4

متر

7

ارتفاع تا راس كمان

5.85

متر

8

ارتفاع تا ميله نگهدارنده گياه

3.8

متر

9

فواصل بين كمانها

2.5

متر

10

فواصل بين ميله هاي نگهدارنده گياه - وتر

5

متر

11

فواصل ستونهاي اطراف گلخانه

2.5

متر

12

فواصل ستونهاي بين اسپن ها

5

متر

13

تعداد ستونهاي دو سر گلخانه

2

عدد

14

فاصله بين ستونهاي دوسر گلخانه

2.60

متر

مشخصات فنی سازه گلخانه اي اقليم معتدل

رديف

شرح

تعداد

واحد

15

ابعاد ستونهاي اطراف گلخانه : قوطي

80*80*2

ميلي متر

16

ابعاد ستونهاي دوسر گلخانه : قوطي

80*80*2

ميلي متر

17

روش گالوانيزاسيون ستونها :

گالوانيزه گرم ( به روش غوطه وري سريع )

18

ارتفاع كل ستون ها

4.80

متر

19

ابعاد و عمق گوده هاي پايه

500*500*1000

ميلي متر

20

مقطح لوله هاي كمان ها

60×1.5

ميلي متر

21

مقطح لوله هاي وتر

42x2.00

ميلي متر

22

تعداد پروفيل براي سقف اسپن ها

3

عدد

23

تعداد پروفيلC براي اسپن در ناودان ها

2

عدد

24

تعداد پروفيل براي جانبي ها

5

عدد

25

طول راك

1500×3

ميلي متر

26

ابعاد درب گلخانه

2.6*2.6

متر

27

ابعاد ناوداني

500×5080×2

ميلي متر

28

تعداد دریچه سقفی

به تعداددهنه

 

29

گيربكس دريچه سقف

برای هر دریچه یکعدد

 

30

پنجره جانبی

دو

 

31

گیر بکس پنجره جانبی

دو

 

استانداردهاي مورد استفاده در سازه گخانه اي

1

استاندارد بست و اتصالات

DIN2394 آلمان-

2

استاندارد پيچ ومهره

8.8-DIN آلمان

3

استاندارد لوله هاي درزدار ( ورق گالوانيزه)

DIN2394

4

استاندارد قوطي ها يا پروفيل ها ( ورق گرم سياه )

DIN10025/ST37-2

5

استاندارد ورق ناودان - ورق گالوانيزه

Z- 180

 

ليست قطعات يك واحد سازه گلخانه اي

رديف

نام قطعه

1

ستون اصلي .....*......*......*........ ميليمتر

2

ستون فرعي ......*.......*.....*....... ميليمتر

3

ستون فرعي ........*......*.....*....... ميليمتر

4

وتر كمان لوله دوسر پرس ده متري

5

پروفيل اچ (نصب نايلون)

6

ناوداني كناري 5متري

7

ناوداي كناري2.5 متري

8

ناوداني وسط 5 متري

9

ناوداني وسط 2.5 متري

10

كمان كامل گاتيك(دو نيم كمان)

11

بست چهار سوراخه كمان به ستون

12

رابط دو نيم كمان

13

بست ناوداني شكل ستونهاي .....*.........ميليمتر

14

بست ناوداني شكل 60 ميليمتري

15

اتصال انتهايي ناوداني قيفي دار

16

اتصال ابتدايي ناوداني بدون قيفي

17

سر ستون جانبي يكطرفه

18

سر ستون وسط (دوبل)

19

بست يكطرفه كمان 60 ميليمتر

20

بست يكطرفه 40 ميليمتر

21

نيم بست دو طرفه60 ميليمتر راس كمان

22

بست سه طرفه راس كمان 60 ميليمتر

23

بست ناوداني شكل دو سوراخه ........... ميليمتر

24

بست تسمه اي دو سوراخه ....... ميليمتر

25

بست ناوداني يك سوراخه

26

بست چهار خم ، اتصال پروفيلهاي افقي به ستون( .....*...... ميليمتر) جفت

27

بست ناوداني شكل دو سوراخه.........ميليمتر

28

بست تسمه اي دو سوراخه ............ ميليمتر

29

بست ناوداني شكل هشت سوراخه ........ميليمتر

30

بست ناوداني شكل هشت سوراخه.............. ميليمتر

31

بست چند منظوره

32

بست جانبي(پنجره جانبي رول آپ)

33

بست دو تكه اي متصل كننده لوله دو سر پرس ......... سانتي به كمان وستونهاي وسط

34

بست سيم هاي نگهدارنده كشت به ستونهاي اصلي

35

بست سه تكه اي ستونهاي جانبي(.......*.......... )ميليمتري

36

نيم كمان آلومينيومي

37

بست مخصوص كمان آلومينيومي

38

بست يكطرفه 60 ميليمتر جوشكاري شده محل نصب راس كمان هاي ابتدا وانتها

39

چسب مايع سيليكون (مخصوص آب بندي ناوداني)

40

بست يكطرفه 60 ميليمترمخصوص (دو ناوداني) محل نصب،كمان، پروفيل راس كمان ، لولاي كمان پنجره

41

بسط اتصال كمان ،پروفيل راس كمان وكمان پنجره

42

بست مخصوص ،محل نصب فقط راس كمانيكه كه موتور روي آن نصب ميشود

43

چرخ دنده تفلوني (پينيون)

44

بست متصل به كمان ، داراي ياتاقان لاستيكي(محل عبور محور شافت گيربكس)

45

بست متصل كننده كمان پنجره به راك

46

بست انتهايي كمان پنجره ومحل نصب پروفيل انتهايي كمان پنجره

47

بست پولكي مانند يك سوراخه

48

بست تهويه (جفت)

49

بست اتصال دهنده لوله هاي يك اينچ( محور شافت گير بكس ) به هم

 

جمع بندی ای در مورد احداث گلخانه

اهداف كشت گلخانه اي

1) توليد محصول در محلي كه در آن محصول توليد نمي شود

2) تولد در زماني كه كشت محصول در هواي آزاد غير ممكن است .

 

مزايايي كشت گلخانه اي

1- افزايش توليد در واحد سطح (به عبارت ديگر 10 برابر هواي آزاد ) به اين معني كه مثلا در مورد خيار توليد 20 كيلو گرم خيار در هر متر مربع در گلخانه به جاي توليد 2 كيلوگرم در همان يك متر مربع در هواي آزاد

2- توليد بيش از يك محصول در سال (كه در مورد خيار توليد سه بار در سال و همچنين در مورد گوجه فرنگي توليد دو بار در سال ممكن مي باشد )

3- افزايش كيفيت محصول توليدي (كه با كنترل دقيق و بهتر آفات و بيماري ها با روش هاي كنترل بيولوژيكي و كاهش مصرف سموم كه باعث افزايش كيفيت محصول و افزايش صادرات و حفظ محيط زيست مي شود )

4- صرفه جويي در مصرف آب (با روش آبياري تحت فشار )

5- استفاده از اراضي غير قابل كشت با سيستم هيدرو پونيك (مانند گلخانه هاي پرورش سبزي در كيش )

6- عدم وابستگي توليد به شرايط محيطي و امكان بازار يابي مناسب و تنظيم برتامه كشت مطابق با نياز بازار (مثلا در مورد خيار طوري برنامه تنظيم شود كه زمان برداشت اواخر اسفند ماه باشد )

7- تداوم كار و توليد محصول در تمام فصل هاي سال با توجه با امكان كنترل عوامل محيطي و تنظيم شرايط مورد نياز گياه

8- ايجاد فرصت هاي شغلي مناسب براي جوانان و كار آموختگان كشاورزي و استفاده از اوقات فراغت كشاورزان در فصل هاي پاييز و زمستان

 

معايب كشت گلخانه اي

1- هزينه اوليه آن زياد است و قسمت عظيم اين هزينه صرف احداث گلخانه مي شود كه البته در صورت سود مند بودن محصول توليدي اين هزينه حداكثر در سه سال برگشت داده مي شود .

2- نياز به مراقبت دايمي (برخلاف كشت در هواي آزاد كه با مراقبت كمتر ميتوان به سود قابل توجهي دست يافت)  در كشت گلخانه اي حتي لحظه اي غفلت ميتواند خسارت جبران ناپذيري وارد كند (مثلا كاهش شديد دما در گلخانه در يك شب سرد زمستاني مي تواند باعث نابودي كامل محصولات گلخانه اي شود)

 

در صورت تصميم به كشت گلخانه اي چه بايد كرد؟

1- مشخص كردن بازار فروش sell your crope before planting) ) بايد مشخص شود محصول توليد در كجا به فروش خواهد رسيد

2- تعيين زمان هاي مختلف سال از نظر ميزان فروش محصول توليدي , زمان كسادي و اشباع بازار , و زمان خلاء و نياز شديد بازاز

3- تعيين نوع و ويژگي محصول مورد نياز كه مورد پسند مصرف كننده همان منطقه باشد (مثلا توليد كوجه فرنگي ريز يا درشت , توليد فلفل زرد,سياه ويا ....)

4- جمع آوري اطلاعات هواشناسي منطقه مورد كشت (ميانگين ده ساله حداقل دما در سرد ترين شب سال و ميانگين حداكثر دما در گرم ترين روز سال ,ميانگين ده سال بارندگي , تعداد روز هاي آفتابي, روز هاي ابري , روز هاي يخبندان , ....)

5- تعيين جهت هاي جغرافيايي و جهت وزش باد هاي غالب در منطقه

6- نوع خاك از نظر بافت , ساختمان , PHخاك , ECخاك و عناصر پر مصرف و كم مصرف , ميزان آهك , ظرفيت تبادل كاتيوني ,و....

7- وضعيت آب منطقه از نظر كمي و كيفي كه براي هر متر مربع بستر خاكي گلخانه حدود يك متر مكعب آب بايد در دسترس باشد و نيز بايد مواد حل شده جامد در آب مانند بيكربنات سديم , كلر ,  فلور آب , در حد مطلوب باشد

8- مسافت گلخانه تا بازار مصرف

9- دستمزد كارگر در منطقه مورد احداث گلخانه

10- جمع آورياطلاعات علمي در مورد كاشت داشت و برداشت و آفات بيماري ها و انبار داري محصول مورد كشت

11- بازديد از گلخانه هاي اطراف جهت جمع آوري  اطلاعات علمي و تجربي آنان به منظور جلوگيري از تكرار اشتباه ديگران و ...

 

منابع : برداشتی از مطالب مندرج در وب سایت های : ویکی پدیا، فام کو، جهاد کشاورزی

 در زمینه کشت های گلخانه ای ، کشت قارچ و فرآوری آن در سال های اخیر رشد زیادی داشته است ، در صورت تمایل به کسب اطلاات در مورد طرح توجیهی کشت قارچ و تولید کنسرو قارچ به این مطلب مراجعه نمایید.

گلخانه های گل ، خصوصا گل رز زمینه مناسبی برای سرماه گذاری در بخش کشاورزی است ، در مطلب طرح توجیهی تولید و پرورش گل رز در گلخانه های هیدروپونیک با این نوع گلخانه ها آشنا شوید.

شرکت بهبود صنعت آمادگی خود جهت تهیه طرح توجیهی احداث گلخانه را اعلام می دارد

هم اکنون سفارش طرح توجیهی ایجاد انواع گلخانه دهید

استفاده از کلیه مطالب این سایت برای عموم آزاد می باشد ، فقط در راستای حفظ زحمات تیم تولید محتوی ما خواهشمندیم در صورت برداشت از این محتوی لینک ما را درج نمایید. باسپاس