ضمانتنامه شرکت در مناقصه/مزایده
استفاده از روش مناقصه/ مزایده در معاملات با نشر آگهی در جراید کثیرالانتشار و به منظور آگاهی کلیه افراد واجد شرایط برای انجام کار صورت می پذیرد. در این روش چگونگی معامله با تعیین نوع کالا یا خدمت مورد نظر و شرایط آن به آگاهی واجدین شرایط رسانده می شود و داوطلبان پیشنهادات خود را در خصوص موضوع مناقصه/ مزایده به کارفرما اعلام می نمایند. لکن برای آنکه کارفرما از انجام معامله تحت شرایط پیشنهادی دوطلبان اطمینان حاصل نماید، در آگهی مزبور دریافت درصد معینی از مبلغ پیشنهادی معامله را در خواست می نماید، لذا چنانچه فروشنده یا مقاطعه کاری بخواهد در مناقصه/ مزایده اعلام شده برنده شود، بایستی به همراه درخواست خود ضمانتنامه بانکی معادل مبلغ اعلام شده را به کار فرما ارائه نماید. این ضمانتنامه ها در واقع به عنوان ضمانت اجرای پیشنهادات شرکت کنندگان بوده و با اعلام نام برندگان، ضمانتنامه سایر داوطلبان به آنها مسترد و ابطال می گردد و ضمانتنامه برنده/برندگان تا زمان ارائه ضمانتنامه حسن انجام کار و سایر تعهدات لازم مبتنی بر شروط قرارداد، نزد کارفرما باقی خواهد ماند.
ضمانتنامه حسن انجام کار
ضمانتنامه حسن انجام کار زمانی درخواست می شود که خریداران یا کارفرمایان نمی خواهند فقط به تخصص، توان مالی و سابقه کاری پیمانکار اعتماد و اتکا داشته باشند بلکه علاوه بر آن می خواهند از این مسئله نیز اطمینان حاصل نمایند که اگر پیمانکار در اجرای قرارداد از انجام تعهدات شانه خالی کرد یا در وظایف محوله قصور ورزید، امکان جبران مالی خسارت های ناشی از آن وجود داشته باشد. علت صدور این ضمانتنامه ضرورت وجود سندی معتبر برای موظف نمودن پیمانکار به اجرای دقیق تعهداتش در مقابل کارفرما در انجام کاری است که به عهده دارد. این ضمانتنامه عندالمطالبه بوده و برای بانک ریسک قابل توجهی دارد زیرا چنانچه مشتری قادر به انجام تعهداتش نبوده و یا اختلافات فنی در اجرای قرارداد بروز نماید، وجه ضمانتنامه فوراً مطالبه می شود و در نتیجه بانک در شرایط ناعادلانه ای مجبور به پرداخت خواهد شد.
ضمانتنامه استرداد کسور وجه الضمان
از آنجایی که اطمینان بیشتر از صحت انجام کار پیمانکار با نهایی شدن پروژه و تحویل موقت طرح حاصل می شود، از این رو حسب شرایط عمومی پیمان، کارفرما اختیار دارد تا از هر پرداخت صورت وضعیت معادل 10 درصد مطالبات پیمانکار را در حسابی نزد خود نگهداری نماید تا پس از سپری شدن دوران ضمانتنامه حسن انجام کار و تسویه کامل با پیمانکار، وجوه مزبور را به وی تادیه نماید. این وجوه کسرشده می تواند در مقاطعی از زمان با اخذ ضمانتنامه بانکی در اختیار پیمانکار قرار گیرد و ضمانتنامه ای که در این خصوص از بانک ها برای کارفرما مورد مطالبه قرار می گیرد، ضمانتنامه استرداد کسور وجه الضمان نامیده می شود.
ضمانتنامه پیش پرداخت
در قراردادهای بزرگ بین المللی تقاضای پیش پرداخت توسط فروشنده یا مقاطعه کار برای تأمین هزینه های اولیه و احیاناً تامین ملزومات از اشخاص ثالث، امری کاملا عادی و رایج است. در ایران به موجب ماده 36 شرایط عمومی پیمان، پیمانکار می تواند پس از امضای قرارداد و ارائه ضمانتنامه حسن انجام کار و به منظور تسهیل در اجرای پروژه حتی قبـل از شـروع اجـرای کـار از کارفرما درخواست وجه نماید. وجوهی که به این ترتیب در اختیار پیمانکار قرار می گیرد، وجوه پیش پرداخت نامیده می شود. اعطای چنین وجوهی از سوی کارفرما منوط به شرایطی است و بطور معمول حداکثر معادل 20 درصد مبلغ قرارداد، در سه مرحله و صرفاً در قبال ضمانتنامه پیش پرداخت در اختیار پیمانکار قرار می گیرد.
ضمانتنامه تعهد پرداخت
ضمانتنامه ای که در آن بانک تعهد می نماید تا در سررسید ، مبلغ مشخص شده در ضمانتنامه را به ذینفع ضمانتنامه پرداخته و یا در حسابی که وی معرفی نموده کارسازی نماید ضمانت نامة تعهد پرداخت می نامند، از جمله خصوصیات این ضمانتنامه احتمال پرداخت قریب به یقین وجه آن به ذینفع است و لذا ریسک آن بسیار زیاد بوده و بانک ها برای در صدور این نوع ضمانتنامه ها اقدام به بررسی اعتباری دقیق تر مشتری نموده و از وثایق محکمتری استفاده می کنند.
ضمانتنامه گمرکی
نوعی ضمـانتنـامه تعهد پـرداخت است کـه به منظور تضمین تعویق یا تقسیط پرداخت سود و عوارض گمرکی صادر می شوند و به چهار گروه ذیل تقسیم می گردد :
ضمانت نامه پرداخت عوارض گمرکی
ضمانت نامه ترخیص موقت
ضمانت نامه ترانزیت کالا
ضمانت نامه پاساوان کالا
ضمانتنامه پرداخت عوارض گمرکی
در مواقعی که وارد کننده کالا توان پرداخت یکجا و نقدی سود و عوارض گمرکی کالای وارده را نداشته باشد با درخواست تعیین مهلتی برای پرداخت بدهی از گمرک، مجوز ترخیص کالا قبل از پرداخت سود و عوارض گمرکی را دریافت می دارد. لیکن از آنجا که عدم پایبندی به تعهدات و واریز بدهی ناشی از عوارض گمرکی و سود بازرگانی پس از ترخیص کالا توسط وارده کننده محتمل است، لذا گمرک موافقت خود را منوط به ارائه ضمانتنامه گمرکی می نماید.
ضمانتنامه ترخیص موقت کالا
در مواردی که کالا یا ماشین آلات به عنوان نمونه جهت بازاریابی ، نمایش در نمایشگاههای تجاری و یا کپی برداری برای ساخت داخلی و ... برای مدت کوتاهی به کشور وارد شده و قصد وارد کننده مرجوع نمودن آن به کشور مبدا باشد، گمرک اجازه می دهددر قبال تودیع ضمانتنامه بانکی معادل سود بازرگانی و عوارض گمرکی، کالای مزبور بدون پرداخت وجهی و برای مدت قابل قبولی به کشور وارد شود در اینصورت چنانچه کالا یا ماشین آلات مربوطه ظرف مدت مقرر از کشور خارج شود، ضمانتنامه موصوف باطل و در غیراینصورت ضبط می گردد.
ضمانتنامه ترانزیت کالا
این ضمانتنامه به منظور تضمین و پرداخت سود و عوارض گمرکی کالایی صادر می شود که قصد وارد کننده، ترانزیت کالا از مرز گمرکی ورودی، عبور آن از داخل کشور و خروج آن از سایر مرزهای گمرکی کشور باشد. لذا در اینگونه موارد گمرک به منظور حصول اطمینان از خروج ترانزیتی کالا، نسبت به اخذ ضمانتنامه ترانزیت کالا اقدام می کند. بدیهی است در صورت خروج کالای مورد ترانزیت از کشور، ضمانتنامه ابطال و در صورت عدم خروج آن به هر دلیل (از جلمه آسیب دیدن آن طی سفر) گمرک نسبت به مطالبه وجه ضمانتنامه اقدام خواهد نمود.
ضمانتنامه پاساوان کالا
این ضمانتنامه برای تضمین پرداخت سود و عوارض گمرکی کالایی وارداتی است که به لحاظ عدم امکان نگهداری آن در گمرکات ورودی کشور و یا سایر مشکلات موجود در پرداخت سود و عوارض مربوطه، کالای موصوف با نظارت گمرک به سایر گمرکات کشور و یا انبارهای مورد قبول گمرک و وارد کننده منتقل شده و پس از پرداخت عوارض موبوطه ضمانتنامه مذکور باطل می گردد.
ضمانتنامه شخص ثالث
به ضمانتنامه هایى که ضمانتخواه آن شخصى غیر از متقاضى صدور ضمانتنامه است و معمولاً به علت نداشتن فعالیت بانکى و یا پرشدن حد اعتبارى ضمانتخواه، بنابر تقاضاى مشتریان معتبر بانک صادر مىشود، ضمانتنامههاى شخص ثالث مىگویند.
منبع : انستیتو بانکداران خاورمیانه
