این پرنده به دلیل کوچک بودن جثه پرورش چندصد قطعه از آن در یک فضای کوچک امکان پذیر و عملی می باشد.به همین دلیل نیازی به سرمایه گذاری کلان در ایجاد تاسیسات و تامین وسایل و تجهیزات پرورش به نسبت سایر طیور پرورشی همانند مرغ نمی باشد.همچنین در جوامع روستایی می توان با پرورش تجاری این پرنده علاوه بر تامین پروتئین مورد نیاز خانواده های روستایی به افزایش درآمد و بهبود شرایط اقتصادی انها کمک کرد.
تاریخچه پرورش بلدرچین
تقـریبا می توان گفت , اهلی کردن بلدرچین ها در حدود قرن 11 و احتمالا در ژاپن صورت گرفته و در چین و کره نیز ادامه یافت که در ابتدا به صورت پرندگان زینتی و آواز خوان نگهداری می شدند.از اوایل قرن 20 نگهداری و پرورش بلدرچین از اهمیت خاصی برخوردار گشت . در مرحله نخست هدف از پرورش , تولید تخم بود که بعد ها به عنوان یک منبع تولید گوشت مطرح گردید.
در ژاپن از سال 1910 به گزینی این پرنده جهت تولید تخم آغاز و پس از مدتی جایگاه ویژه ایی یافت. اولین پیشرفت صنعت بلدرچین در سال 1930 روی داد که با شروع جنگ جهانی دوم رکود 10 ساله بر این صنعت نوپا سایه افکند.در 20 سال گذشته سرمایه گذاری بسیار در کشورهای مختلف همانند ایران صورت گرفته است .صنعت پرورش بلدرچین در ایران در حدود 15 سال پیش آغاز گشته است. امروزه بیشترین تولید بلدرچین در ایران در استان یزد می باشد.
نژاد های بلدرچین
امروزه نژاد های مختلف و سویه های بسیاری در جهان وجود دارند .که در اینجا ما تنها به چند نژاد مهم می پردازیم :
انواع بلدرچین های ژاپنی:
1- Pharach (وحشی):
این پرنده رنگهای پرمخلوطی دارد .همراه با رنگهای سیاه و سایه های مختلف که تفوق رنگ قهوه ایی را دارا می باشد . در بلدرچین نر صورت وگلو قهوه ایی و گلو وقسمت بالا سینه دارچینی رنگ می باشد.در ماده صورت و گلو قسمت بالای سینه دارچینی روشن با رنگ سیاه است در حالی که قسمت پایینی سینه خرمایی رنگ می باشد. پرهای بلدرچین مخلوطی از رنگهای سیاه قهوه ای و حالتهای سایه دار آنهاست . قسمت های بالایی و سینه بلدرچین های نر خالدار و قسمت های پایینی سینه قهوایی است و علامتهای مشکی دارد در حالیکه قسمتهای پایینی خرمایی است.
واریته هایی که بر اساس و الگوی پرها طبقه بندی شده اند زیاد هستند.
2- British Range :
نوعی بلدرچین با پرهای سیاه رنگ است که در آن جنس نر و ماده به طور مشابه پیگمان دار شده اند.
3-English White :
نوعی بلدرچین با پرهای سفید وقسمت های سیاه است.
4- Manchurian Golden :
بلدرچین هایی به رنگ طلایی یا رنگ گندمی است.
5-Tuxedo :
این بلدرچین از نوع بلدرچین دو رنگ می باشد . سطح شکم و گردن و صورت سفید و بقیه قسمتها سیاه نظیر Parach است.
نژاد های بلدرچین آمریکایی:
در امریکا بر روی نژادی از بلدرچین که به نام Bob White مشهور است کار می شود که از نظر بزرگی چثه از همتای ژاپنی خویش بزرگتر بوده ولی گوشت آن به لذیذی نوع ژاپنی نیست.
مدیریت پرورش:
دما:
بلدرچین به عنوان یک جانور خونگرم توانایی حفظ وکنترل دمای بدن خود را در یک محدوده معین دارا است, از این رو این پرنده نیز مانند سایر جانداران دیگر درجه حرارت نرمالی را که خاص خود اوست و در سنین مختلف متغیراست داراست که محدوده دمایی 21 تا 38 درجه سانتیگراد است و با توجه به جدول دمایی پرنده متغیر می شود.به این محدوده دمایی , درجه حرارت آسایش بلدرچین می گویند که البته چندان هم دقیق نیست.
هفتم
ششم
پنجم
چهارم
سوم
دوم
اول
هفته
21.5
22
24.5
29.5
32
34.5
37
دما( درجه سانتی گراد)
رطوبت :
در یک سالن پرورش بلدرچین رطوبت بسیار حائز اهمیت می باشد که این امر به دلیل پر جنب و جوش بودن پرنده است و رابطه ایی واضح با دمای هوا و شرایط خود پرنده دارد, به این ترتیب که کمبود رطوبت باعث سختی تنفس در پرنده می شود و همچنین باعث افزایش گرد و غبار و مشکلاتی همچون ضعف پرها و کند شدن فرآیند پردرآوری در جوجه بلدرچین ها می شود.و اگر رطوبت از حد خود بالاتر رود می تواند باعث بیماری های میکروبی و انگلی شود.
مقدار درصد استانداردی که برای هوای سالن بلدرچین بایستی در نظر گرفت در حدود 60% تا 70 % است و برای بستر نیز رطوبت %10 تا 30 % است .
نور:
نور یکی از فاکتور های مهم در پرورش بلدرچین است روشنایی برای سالن های پرورش می تواند به دو صورت :
1)طبیعی : که توسط نور خورشید که از راه پنجره ها وارد سالن می شود و یا به صورت 2) مصنوعی : که توسط لامپ ها نوردهی می شود تامین می گردد .رنگ نور نیز بایستی سفید باشد.
در سیستم بستر ارتفاع لامپها از سطح بستر بایستی 1.7 تا 2 متر باشد و فاصله میان آنها در حدود 2.25 تا 2.5 متر باشد و و فاصله لامپها تا دیوار 1.25 متر است. اما در سیستم قفس لامپها باید حدود 0.6 متر با قفس فاصله داشته باشد.
جدول نوردهی برای گله بلدرچین مادر و تخمگذار
طول روشنایی (ساعت)
شدت نور (لوکس)
سن(هفته)
24
60
1
24
70
2
24
10
3
24
10
4
17
10
5
14
10
6
جدول نوردهی برای گله های بلدرچین گوشتی
طول روشنایی(ساعت)
شدت نور (لوکس)
سن (هفته)
24
70
1
12
60
2
12
60
3
24
10
4
24
10
5
14
10
6
16
10
7
18
10
هفته 8 به بعد
پرورش در سیستم قفس:
اگر چه در این سیستم به هزینه ثابت بیشتری نسبت به سیستم بستر نیاز داریم اما می توان تعداد پرنده بیشتری را در واحد سطح پرورش داد .همچنین مشکلاتی که در سیستم بستر وجود دارد همچون بستر خیس و .... وجود ندارد .
تجربه نشان داده است که بلدرچین های تخم گذار در اجتماعات 20 تا 30 قطعه ایی به بالا محصولات بهتر و بیشتری تولید می کنند . و همچنین برای کنترل بهتر بیماری ها و حذف سریع تر پرنده های معیوب اجتماع های بیشتر از 30 بلدرچین مفید نمی باشد .از این رو از باکس هایی استفاده می شود که بیشتر از 30 قطعه با هم در ارتباط نباشند. هرگز نباید از اجتماعات بیشتر از 50 قطعه در یک قفس نگهداری کرد.
بهترین ابعاد برای تعداد 25قطعه قفسهایی در اندازه حدودا 60*60 سانتی متر و ارتفاع مناسب 25 تا 30 سانتی متر می باشد.
انواع قفس ها:
منبری (کالیفرنیایی) :
در این مدل کود در کف سالن ریخته شده و یا درون گودالی که در کف در نظر گرفته شده ریخته می شود و توسط یک تیغه به بیرون سالن هدایت می شود .این گونه قفسها برای پرورش بلدرچین در واحد های صنعتی و نیمه صنعتی توصیه نمی شود.
طبقه ایی ( باطری ) :
کود درون سینی یا نوار نقاله زیر هر طبقه ریخته می شود و به طور اتوماتیک و یا دستی تخله می شود . این نوع قفس ها مناسب ترین حالت برای پرورش بلدرچین می باشد.
سیکل پرورش در قفس:
در سیستم قفس در 10 تا 15 روز ابتدای زندگی , بلدرچین ها همانند سیستم بستر پرورش داده می شوند .به این صورت که در درون سبد های مخصوصی نگهداری می شوند ,هر چند که اگر این مدت بیشتر شود جوجه ها آمادگی بیشتری برای مرحله بعدی خواهند داشت. پس ازآن که جوجه ها دیگر از لابه لای میله های قفس خارج نمی شوند به قفس منتقل می شوند .
فضای مورد نیاز برای پرورش در قفس برای هر پرنده 1 تا 15 روزه در حدود 50 تا 60 سانتی متر مربع , 15 تا 30 روزه 100 تا 130 سانتی متر مربع و از آن به بعد 170 تا 200 سانتی متر مربع در نظر گرفته می شود . بایستی توجه داشت که پس از بلوغ جنسی پرنده های نر و ماده با هم در یک قفس پرورش داده نشوند , چرا که انرژی پرنده ها به دلیل مسائل جنسی تحلیل رفته و از میزان رشد آنها کاسته می شود.
پرورش در سیستم بستر :
فضای مورد نیاز در این سیستم برای هر بلدرچین با توجه به فصل پرورش و همچنین نژاد پرنده متفاوت است اما به طور کلی در اوایل دوره پرورش 160 پرنده به ازای هر متر مربع در نظر می گیریم اما پس از آن, این فضا را برای هر پرنده افزایش می دهیم تا به 60-50 پرنده در هر متر مربع برسد.
در این سیستم جوجه ها را تا 10 روزگی در سبد هایی ویژه تگهداری می کنند که می توان در هر سبد 170 تا 200 قطعه جوجه بلدرچین نگهداری کرد.نگهداری بلدرچین ها در این ده روز ایتدایی در سیستم قفس و بستر مشابه هم می باشد . در این مرحله برای گرم کردن می توان از هر وسیله گرمایشی همانند هیتر , مادر مصنوعی یا لامپها ی مادون قرمز استفاده کرد . پس از این مرحله (10 روز ابتدایی) بلدرچین ها را به سالن پرورش برده و در سیستم بستر و یا قفس نگهداری می کنند.
انتخاب گله های مادر :
مناسب ترین حالت برای تشکیل گله های مادر و به دست آوردن تخم هایی با درصد نطفه داری بالا استفاده از ترکیب گله 1 نر به ازای هر 3 تا 5 ماده می باشد که در این حالت بیشترین احتمال جهت تولید تخم هایی با نطفه داری مناسب وجود دارد.
برای تشکیل گله های مادر می توان به خرید نیمچه های آماده تخمگذاری و یا جوجه های مادر یکروزه و یا همچنین تخمهای نطفه دار و قابل جوجه کشی از شرکتها و مراکز معتبر مبادرت ورزید.البته بایستی توجه داشت که بلدرچین های نیمچه خریداری شده نباید بیشتر از 2 تا 3 هفته سن داشته باشند .تولید تخم در روز های 60 - 56 به اوج خود خواهد رسید.
همچنین علاوه بر گزینه های بالا می توان در درون فارم پرورشی خود و از میان گله های پرورشی با انتخاب بلدرچین های مورد نظر به تهیه گله مادر پرداخت که با زدن شماره بر روی بلدرچین ها و نگهداری جداگانه آنها و جدا نمودن تخم آنها از سایر تخم ها به اصلاح نژاد و افزایش تولید گله که می تواند تولید گوشت و یا تخم باشد کمک کرد.اما باید در اصلاح نژاد به مسئله هم خونی ( Inbreeding ) توجه کرد که می توان با ثبت مرتب و منظم بلدرچین های والد و فرزند ان و تولید مثل ضربدری از این مسئله جلوگیری کرد.
تولید مثل :
بلدرچین در کوتاه مدت به بلوغ جنسی می رسد .جنس ماده در 42 روزگی شروع به تخمگذاری می کند .تولید اسپرم در بلدرچین نر در 36 روزگی شروع می شود که به ازای هر 5-3 ماده یک نر در نظر گرفته می شود .میزان تخمگذاری در بلدرچینها بالاست و در حدود 250 عدد در هر سال می باشد . بلدرچین ماده در سن 60 – 50 روزگی به پیک تولید تخم می رسد. متداول ترین نژاد در پرورش صنعتی این پرنده نژاد کوترنیکس ژاپنی ( Coturnix ) می باشد که در سال حدود 200 تخم گذاشته و در سن 40 روزگی نیز به وزن کشتار 250 گرم می رسد .در پرورش مدرن و در شرایط صنعتی در طول سال از یک قطعه بلدرچین 300 -250 تخم برداشت می شود . جفت گیری بلدرچین از سن 6 هفتگی آغاز ودر زمان 4 هفته اول پس از بلوغ درصد باروری به حدود 100 – 90% می باشد . این روند در 8 هفتگی به 80 % و پس از گذشت 11- 9 ماه به حدود 70 – 60 % می رسد . پس از هر بار جفت گیری بلدرچین ماده به مدت 6 – 5 روز و گاهی حتی تا 12 – 10 روز تخم بارور می گذارد .
جمع آوری و ذخیره تخم های نطفه دار:
از انجایی که تخم گذاری بلدرچین ها در غروب و شب صورت می گیرد جمع اوری تخم های نطفه دار یک بار حدود ساعت 9 شب و بار دیگر صبح روز بعد انجام می شود . هنگام جمع آوری و حمل تخم های نطفه دار باید دقت کرد زیرا پوسته تخم ها بسیار نازک بوده و به آسانی می شکند . تخم ها را باید طوری در شانه ی مناسب و تمیز قرار داد که انتهای پهن تخم به طرف بالا باشد تا نطفه به پوسته نچسبد . تخم هایی که برای جوجه کشی در نظر گرفته می شوند باید تمیز و دارای شکل طبیعی واندازه متوسط و پوسته خوب باشد.برای تمیز کردن تخم های کثیف از کاغذ سمباده و یا پارچه پشمی زبر استفاده می شود .ضد عفونی تخم ها به وسیله گاز فرمالدئید به مدت 20 دقیقه و در دمای 21.1 درجه سانتیگراد و رطوبت 75% انجام می شود .
تخم های مخصوص جوجه کشی را نباید به مدت طولانی نگهداری کرد .بیشترین زمان ممکن برای نگهداری تخم ها 5 تا 7 روز است . در این مدت هم باید در دما و رطوبت مناسب در سردخانه نگهداری شود . اگر مجبور به ذخیره تخم های نطفه دار هستیم باید در دمای 15 – 12.5 درجه سانتی گراد و رطوبت 80 – 75 % نگهداری کنیم. در صورتی که تخم بلدرچین بیشتر از یک هفته جهت جوجه کشی ذخیره و نگهداری می شود باید هر روز با جابجا کردن و چرخاندن , وضعیت آنها را تغییر داد.
قدرت جوجه در آوری تخم های بارور بین 80 – 70 % و یا به عبارتی معادل 70 – 50 % تخم های گذاشته شده خواهد بود . که البته این امر بستگی بسیار زیادی به سن پرندگان به ویژه پرنده ماده , شرایط فنی و بهداشتی , جوجه کشی ,تغذیه و ..... دارد.
جوجه کشی :
برای انتفال دادن تخم ها از سرد خانه به درون دستگاه جوجه کشی ابتدا باید آنها را به مدت 6 ساعت در دمای معمولی نگهداری کرد سپس تخم ها را درون دستگاه قرار داد . این کار برای جلوگیری از تشکیل قطرات آب بر روی پوسته تخم و عرق کردن تخم الزامی است.
طول دوره جوجه کشی 18 – 17 روز می باشد . تخم ها از روز اول تا 14 روز در دستگاه ستر قرار می گیرند . از روز 15 تا 18 نیز درون هچر قرار داده می شوند . در چهارده روز اول تخم ها باید روزی 3 تا 8 بار چرخانده شوند .با این کار از چسبیدن جنین به پوسته جلوگیری می شود . اما در هچر عمل چرخاندن تخمها انجام نمی شود تا جنین در محل مناسب برای خارج شدن از پوسته قرار بگیرد .
جوجه های به دست آمده 10 – 5 گرم وزن دارند و تلفات جنینی در هنگام جوجه کشی بیشتر در 3 روز اول انکوباسیون و یا در مدت کوتاهی پیش از تفریخ پیش می آید .
چرخش
رطوبت( %)
دمــــــا
دوره (روز)
دماسنج خشک
دماسنج تر
بار 3- 8
65
31
37.7
1-14
ستر
نیازی نیست
75
32.2
37
15 -18
هچر
تغذیه :
مهمترین بخش هر فارم پرورش بلدرچین تغذیه و جیره غذایی آن می باشد که بیشترین هزینه جاری را به خود اختصاص می دهد. بلدرچین نسبت به سایر طیورپرورشی بیشترین انرژی را نسبت به جثه کوچکش مصرف می کند.
دوره های پرورش بلدرچین را می توان به 3 قسمت استارتر ( 3 – 0هفته ) و رشد ( Grower) (سن 5 – 4 هفتگی ) و تخمگذار یا مادر (6 هفته به بعد ) تقسیم کرد. برای دوره های استار تر به یک جیره با پروتئین 28% و در حدود 2750 کیلو کالری بر کیلوگرم انرژی نیاز است. و در مرحله رشد به 24% پروتئین و2750 کیلو کالری انرژی و در دوره تخم گذاری به 2650 کیلو کالری انرژی و 22 % پروتین نیاز دارد.
احتیاجات غذایی بلدرچین در هر مرحله پرورش در جدول پایین امده است :
بالغ
5 - 4 هفته
هفته 0-3
احتیاجات غذایی
2650
2750
2750
انرژی (kcal/kg)
22
24
28
پروتین (%)
3
0.8
1
کلسیم (%)
0.45
0.45
0.45
فسفر (%)
0.2
0.2
0.2
سدیم (%)
10000
10000
10000
(IU/kg) Aویتامین
1250
1250
1250
(IU/kg) D3ویتامین
50
50
50
(Iu/kg) Eویتامبن
3
3
3
(mg/kg) K ویتامین
0.005
0.005
0.005
ویتامین B12
4
4
4
تیامین mg/kg
0.99
1.39
1.57
آرژنین(%)
0.73
1.24
1.4
لیزین (%)
0.62
0.67
0.76
متیونین + لیزین
جدول زیر وزن یک پرنده در هفته های مختلف و میزان دان مصرفی آن را نشان می دهد:
میزان دان مصرفی در هفته (گرم)
وزن پرنده بر حسب گرم
هفته
60
6 - 8
1
95
52
2
100
102
3
110
144
4
115
196
5
125
236
6
بیماری ها :
بلدرچین ها به وسیله طیف وسیعی از بیماری ها درگیر می شوند اما مهمترین مسئله برای کنترل بیماری ها شامل : بهداشت, واکسیناسیون و مدیریت خوب می باشد .
بلدرچین ها به بیماری های زیر حساسیت بیشتری دارند :
مارک : که واکسیناسیون آن در سن 20 روزگی و با تزریق در ناحیه گردن صورت می گیرد
نیوکاسل : که واکسیناسیون آن همزمان با مارک به صورت قطره چشمی صورت می گیرد و هر 3 ماه یک بار به صورت اسپری تکرار می شود.
آبله : که واکسن آن در 8 – 6 هفتگی مصرف می گردد.
از دیگر بیماری هایی که بلدرچین ها را درگیر می کند می توان به کوکسدیوز, کانی بالیسم ,سالمونلا , ورم روده ای قرحه ای ,برونشیت و همچنین بیماری های تغذیه ایی اشاره کرد.
فرآوری و بسته بندی گوشت و تخم بلدرچین ها:
هنگامی که بلدرچین ها به سن 40 تا 50 روزگی می رسند معمولا ارسال انها به بازار فروش صورت می گیرد . بلدرچین ها را باید در سبد های مخصوصی که در آنها 40 تا 50 قطعه بلدرچین جا می گیرد ریخته و آنها را روانه کشتارگاه کرد .البته در ایران معمولا شرکت های پرورش دهنده بلدرچین خود نیز دارای کشتار گاه می باشند . در کشتارگاه پس از سر بریدن و ذبح اسلامی وارد دیگ آبگرم می شود. درجه حرارت آب بایستی بین 62 تا 66 درجه سانتیگراد باشد. غوطه ور سازی در آب گرم باعث می شود که پرهای بدن پرندگان کاملا نرم شده وبه راحتی کنده می شود. معمولا 4 ساعت پیش از کشتار از دان خوردن پرنده جلوگیری می شود تا چینه دان پرنده از دان خالی شود که پس از کشتار سبب زشتی لاشه نگردد. که این ضایعه به ویژه در بلدرچین های منجمد شده بارز می باشد . بلدرچین های کشتار شده را معمولاا در بسته های 6 قطعه ایی عرضه می کنند.
بلدرچین به خاطر کوچکی لاشه در هنگام انجماد به راحتی می تواند سرما سوخته ( سوختگی انجماد ) شود و لکه های ایجاد شده توسط سرما سوختگی علاوه بر پایین آوردن ارزش پروتئینی لاشه سبب ایجاد نقص در ویژگی های ارگانولپتیکی آن می شود .
بازرسی لاشه کشتاری روی قلابها انجام می شود .معمولا یکی از عوارضی که ممکن است لاشه را از مصرف غذای انسان خارج کند وجود چرک در قفسه صدری به علت آلودگی مایکوپلاسمایی می باشد.خونریزی در عضلات و ادم و وجود زخمها و جراحات از علل دیگر ظبط لاشه های کشتاری می تواند باشد. بیماری ها و عوارض دیگر بندرت در بلدرچین ها جلب توجه می نمایند و معمولا اگر بیماری های دیگری نظیر آسپرژیلوس پرنده را درگیر کند پیش از رسیدن آن به سن کشتار موجب تلف شدن پرنده می شود.
وزن هر يک از تخم بلدرچين مابين 9 الي 12 گرم مي باشد . شکل تخم کروي ، رنگ پوسته آن از قهوه اي سير تا آبي و سفيد متغيير بوده و با رنگدانه هاي سياه و آبي تزئين شده است . تخم بلدرچين در مقايسه با تخم مرغ از نظر آهن و فسفر غني و داراي طعم شبيه تخم مرغ مي باشد و بصورت آب پز ، سرخ کرده و املت سرويس مي شود . تخم بلدرچین ها را در بسته های کوچکی که به خانه هایی در حجم تخم ها تقسیم شده قرار داده و معمولا روی سرپوش بسته ها عکسی از بلدرچین و تخم آن قرار می دهند . هر چه بسته بندی زیبا تر و شیک تر باشد مشتری پسند تر خواهد بود .
منبع : وبلاگ پرورش طیور
جهت آشنایی بیشتر با پرورش بلدرچین به این مقاله مراجعه نمایید.
شرکت بهبود صنعت آمادگی خود جهت تهیه طرح توجیهی پرورش بلدرچین را اعلام می دارد
هم اکنون سفارش طرح توجیهی پرورش بلدرچین دهید
