پرورش طیور در مدتها قبل بصورت مجتع های کوچکی انجام می شد که از نظر اقتصادی حائز اهمیت نبود و این مراکز تولیدی کوچک هنوز در بسیاری از کشورهای در حال توسعه وجود دارد امروزه واحدهای مرغداری بسیار بزرگی وجوددارد که از جنبه اقتصادی دارای اهمیت زیادی هستند در حال حاضر صنعت پرورش طیور به اندازه ای گسترش پیدا کرده که گاهی گله های طیور موجود در یک واحد به مرز یک میلیون قطعه می رسد سرعت صنعتی شدن پرورش طیور در نیمه قرن اخیر به حدی است که شاید در آینده نزدیک، دیگر مراکز کوچک تولیدی حتی در کشورهای در حال توسعه هم دیده نشود از سال ۱۹۳۰ تا به حال، تولید تخم مرغ سالیانه به ازای هر مرغ تقریبا دو برابر شده است. مرغهای امروزی نتیجه فعالیت و کوشش متخصصین ژنتیک با اصلاح نژاد، تغذیه و مدیریت هستند که اقتصادی بودن پرورش طیور راسبب شده اند.

پیشرفتهای ژنتیکی برای صفاتی چون رشد و ضریب تبدیل غذایی درجوجه های گوشتی این امکان را فراهم آورده تا پرنده ها در دوره پرورشی کوتاهتر با وزن بیشتر به کشتارگاه فرستاده شوند وبه این ترتیب مدت دوره پرورش که در آن پرنده ها 2کیلوگرم وزن می گیرند از60 روز به 40 روز کاهش پیدا کرده است.

باکوتاه ترشدن دوره پرورش ، 20 درصد رشد جوجه ها در هفته اول صورت می پذیرد که مهمترین زمان دوره پرورش می باشد ومدیریت صحیح در این دوره از اهمیت خاصی برخوردارگردیده که برای اجرای آن باید به فاکتورهای ذیل توجه نمود .

 

تهیه جوجه ها

پرورش دهنده باید زمان ورود جوجه ها را به سالن معین کرده وهفته ها قبل از آن هماهنگی لازم را با کارخانه جوجه کشی انجام دهد .

- بعضی از نژادها از توان بالقوه بالاتری نسبت به نژادهای دیگر برخوردارند ، بنابراین تهیه جوجه ها باید از نژادهای با خصوصیات برتر صورت گیرد .

- جوجه های با کیفیت برتر هنگامی حاصل می شوند که گله مادر به طور دقیق مدیریت شده باشد و توجه کافی به عملیات جوجه کشی صورت گرفته شده باشد.

- جوجه ها باید از گله مادر سالم تهیه شوند ، سلامت گله مادر مهمترین عامل برای تولید جوجه های گوشتی سالم و عاری از عوامل بیماریزا می باشد .

- عدم تامین نیازهای کامل غذایی گله مادر از نظر پروتئین ، اسیدآمینه، لیپید ، کربوهیدرات ، ویتامین ها و مواد معدنی و بالانس نبودن جیره غذایی سبب تولید جوجه های ضعیف می گردند .

- برخی از بیماریها و آلودگیها از طریق جوجه کشی انتشار می یابند ، بنابراین باید قبل از تهیه جوجه ها از رعایت کامل اصول بهداشتی ، ضدعفونی صحیح و قرنطینه در مراحل مختلف جوجه کشی اطمینان حاصل نمود .

- جوجه هایی که از گله مادر جوان یا مسن تهیه شده باشند نمی توانند عملکرد مناسبی جهت تولید داشته باشند .

- جوجه های تهیه شده باید عاری از عوامل بیماریزا باشند، زیرا هر گونه عفونت باکتریایی در جوجه های یکروزه برروی سلامت و عملکرد آنها در پایان دوره تاثیر منفی می گذارد و حتی باعث تلفات نیز خواهد شد، بنابراین پیش بینی ظهور کامل پتانسیل ژنتیکی در زمینه رشد و کارآیی فقط در شرایطی امکانپذیر است که گله عاری ازهر گونه عفونت باکتریایی باشد .

- بهتر است جوجه ها یک سن و از یک گله مادر تهیه گردند و در هنگام ورود به سالن پرورش باید تمیز و خشک باشند . کرک پرهای نرم تمام بدن پرنده را پوشانده و چشمها باید روشن و براق بوده ، بدن آنها بدشکل و زخم نباشد مخصوصا ناف باید کاملا بسته ، تمیز و خشک باشد و هیچگونه بقایای کیسه زرده و یا غشاهای جنینی در اطراف آن خشک نشده باشد . بدن جوجه ها هنگامیکه در دست لمس می شود توپر باشد ،ولی نباید این حالت ناشی از ادم باشد و همچنین استخوانها نباید در هنگام لمس جوجه بسیار برجسته باشند ودارای وزن و پراکندگی وزنی مناسبی باشند ( وزن 42 گرم می تواند معیاری از میانگین وزن جوجه یکروزه که در راهنمای پرورش نژادهای گوشتی اشاره شده است ، مورد استفاده قرار گیرد) .

 

نحوه انتقال جوجه ها

:: بعد از انتخاب جوجه های سالم، نحوه انتقال آنها به سالن پرورش از اهمیت ویژه ایی برخوردار است . لذا جوجه ها باید بوسیله ماشین مخصوص حمل جوجه یکروزه وبا رعایت شرایط مناسب بهداشتی ( شستشو و ضدعفونی کلیه سطوح اتاق دوجداره حمل جوجه ها ) و محیطی (دما ، رطوبت ، تهویه ) در کمترین زمان ممکن به واحد پرورشی منتقل شوند .

:: وسیله حمل و نقل جوجه ها باید دارای تجهیزات کافی برای تامین دمای مناسب 20 تا25 درجه سانتیگراد و رطوبت 70تا75 درصد و حداقل گردش هوا 8/0 متر بر ثانیه در اتاق حمل جوجه باشد . نداشتن تهویه و رطوبت مناسب در کامیونهای حمل جوجه ، نا مناسب بودن محل قراردادن جعبه حاوی جوجه ها ( تعداد بیش از 100 قطعه جوجه در کارتن ، عدم مهار مناسب و چیدن بیش از 4 کارتن جوجه روی هم)، کافی نبودن تعداد کامیونها که سبب می شود انتقال جوجه ها با تاخیرصورت گیرد و... مجموعه عواملی هستند که به دلیل نحوه انتقال نا مناسب جوجه ها ، اثر نامطلوبی بر کیفیت جوجه های یکروزه می گذارند .

توجه داشته باشید در زمان بارگیری و یا تخلیه جوجه ها از کارتن ها ، باید موتور کامیون خاموش باشد زیرا تجمع گازهای خروجی اگزوز سبب بروز عوارض تنفسی و حتی خفگی جوجه ها می گردد.

 

آمادگی برای ورود گله

:: محیط مرغداری ، سالنها و تمامی تجهیزات آنها باید قبل از ورود جوجه ها تمیز و ضد عفونی شده باشند .

:: در خلال دوران پاکسازی و بعد از آن باید محدوده پرورش طیور و سالنها بسته نگه داشته شوند تا از ورود افراد متفرقه و حیوانات به سالنها جلوگیری شود .

:: قبل از تحویل جوجه ها باید از کارکرد صحیح دستگاههای گرمازا اطمینان حاصل نمود وهمچنین کنترل نهایی از نظر امکان دسترسی به آب ودان وتوزیع مناسب آنها در داخل سالن صورت گیرد .

:: لازم است زمان تحویل جوجه ها از قبل تعیین شده باشد تا شرایط لازم ( دما، رطوبت، تهویه و نورمناسب و همچنین آب ودان کافی) برای ورود آنها به سالن پرورش مهیا شده باشد وهمچنین هماهنگی لازم صورت گیرد تا پرسنل مرغداری در زمان تحویل جوجه ها آمادگی لازم را داشته باشند.

:: بهتر است جوجه ها صبح زود به مجتمع پرورش طیور منتقل شوند زیرا این امر باعث می شود تا جوجه ها در تمام مدت روز دان خوردن و آب نوشیدن را یاد گرفته و تحت نظارت دقیق باشند .

:: کلیه سیستم های روشنایی ، منابع گرمایی، تهویه (هواده و هواکشها) ، دماسنج، ترموستات، دانخوریها و آبخوریها قبل از ورود جوجه ها بازدید، تنظیم و کاملا آماده کار شده باشند .

 

قراردهی جوجه ها

:: پس از تحویل جوجه ها باید بلافاصله در محدوده جوجه ریزی تخلیه شوند ، باقی ماندن به مدت طولانی در جعبه ها موجب کم شدن بیشتر آب بدن پرنده ها می گردد که این مورد در نهایت افزایش تلفات اولیه و کاهش پتانسیل رشد را به دنبال خواهد داشت بنا براین جوجه ها باید در اسرع وقت از جعبه ها در اطراف آبخوریها تخلیه شوند .

:: در زمان تحویل گله باید همه پرسنل مرغداری قرنطینه و بهداشت را رعایت کرده لباسهای متحدالشکل و چکمه تمیز و عاری از آلودگی بپوشند بعد از تخلیه جوجه ها جعبه های حمل جوجه باید سریعا از سالن مرغداری خارج گردیده و معدوم شوند .

” تنظیم نامناسب دانخوری ها باعث افزایش ضایعات دان می شود ، در این حالت ضریب تبدیل غذایی بالا رفته و در صورت مصرف دان حاوی اجرام بیماریزا توسط جوجه های گوشتی احتمال خطرآلودگی باکتریایی بیشتر خواهد شد . “

:: سیستم تهویه به هنگام ورود جوجه ها باید خاموش باشد .

:: پس از تخلیه جوجه ها باید رفتار آنها به دقت تحت نظارت و کنترل قرار گیرد ( معمولا 6 ساعت بعد از ورود، جوجه ها آرام می گیرند).

:: همه اطلاعات گله باید به طور کامل ثبت شوند ( نژاد جوجه ها ، تاریخ هچ جوجه ها، وزن جوجه ها در هنگام ورود به سالن پرورش، تاریخ تحویل جوجه ها ، مشخصات کارخانه جوجه کشی و ...).

:: لازم است جوجه های وازده ، فلج ، زخمی و دارای شکل غیر طبیعی سریعا از گله حذف شوند، زیرا نگهداری آنها فقط باعث افزایش هزینه خواهد شد و میزان تولیدشان نیز ناچیز خواهد بود واین برنامه باید در طول دوره پرورش به طور مرتب انجام شود.

:: نمونه برداری و خونگیری از گله جهت ارسال به آزمایشگاه برای اطلاع از وجود مایکوپلاسماها ، سالمونلاها و همچنین تیتراسیون و... با توجه به برنامه ریزی مدون بطور منظم انجام شود .

:: قسمتی که در سالن برای پرنده ها در نظر گرفته می شود باید راحت ، گرم ، تمیز و بهداشتی باشد وبتواند از جوجه های تازه متولد شده به خوبی نگهداری نماید .

 

انتخاب محل مرغداری:

محل مزارع گوشتی باید به نحوی انتخاب شود که در اطراف آن تراکم واحدهای مرغداری کم باشد. این مطلب نه فقط در مورد مزارع مرغداری بلکه در مورد مراکز جوجه کشی، کارخانه‌های ساخت دان، کشتارگاهها و دیگر اماکنی که بنحوی در ارتباط با این فعالیت می‌باشند نیز صادق است.

به درستی نمی‌توان فاصله ای مناسب و مطمئن جهت احداث واحدهای مختلف مرغداری پیشنهاد نمود، چون بعضی از بیماریها مثل نیوکاسل و برونشیت از مسافتهای بسیار دور و از طریق هوا به راحتی از یک واحد به واحدی دیگر منتقل می شوند.

بعضی از عوامل بیماریزا نیز مثل MG از طریق تماس مستقیم وتوسط انسان و یا مواد مختلف منتقل می‌شوند. بنا بر این حداقل فاصله پیشنهادی دو کیلومتر می‌باشد. اقداماتی از قبیل نصب توری (حصارکشی)، درختکاری و دیوارکشی می‌تواند از عبور و مرور بی رویه و بی‌اجازه افراد و یا حیوانات جلوگیری نماید.

لازم به ذکر است که سازمان دامپزشکی کشور در مورد تعیین فاصله مرغداریها دارای ضوابط و آئین نامه‌های خاصی است که قبل از تأسیس هر واحد مرغداری بایستی استعلام شود.

 

اقدامات بهداشتی:

با توجه به اینکه انسان یکی از عوامل مهم انتقال بسیاری از بیماریها می‌باشد میتوان به منظور کاهش این امکان، اقداماتی از قبیل تعویض اجباری کفشها، لباس و شستن دستها، بهنگام ورود افراد به مزرعه را مد نظر قرار داد. مخصوصاً باید توجه داشت این گونه اقدامات بهداشتی در مورد افرادی که بسته به شغلشان به مزارع مختلف رفت و آمد می‌کنند حتماً انجام شــود‌. (مانند دامپزشکان و کارکنان امور خدماتی.

برای کارکنان مرغداریها، نگهداری انواع طیور و پرندگان در منزل اکیداً ممنوع است. این افراد باید از رفت و آمد به سایر مرغداریها نیز پرهیز نمایند. در صورتیکه اینگونه کنترلها ممکن نباشد می‌توان اقدامات بهداشتی را با شدت بیشتری به مرحله اجرا در آورد. مثلاً باید کلیه افراد را قبل از ورود به مزرعه ملزم به استحمام و تعویض لباس نمود. انواع وسایط نقلیه و دیگر تجهیزات که به مزارع مختلف رفت و آمد می‌کنند نیز از عوامل دیگر انتقال بیماریها می باشند که قبل از ورود به مرغداری، باید ضدعفونی شوند.

آشیانه ها باید بنحوی طراحی و عایق بندی شوند که هیچگونه پرنده و یا جانوری (سگ، گربه…) امکان ورود نداشته باشد. در این مورد حتی حشرات و دیگر جانوران موذی هم خطر بسیار جدی محسوب می‌شوند.

از نظر بهداشتی معدوم نمودن تلفات در مزرعه با روش مناسب بسیار با اهمیت است. برای از بین بردن تلفات بهترین روش نصب کوره لاشه سوز و یا سیستمی است که بتوان در آن لاشه‌ها و تلفات را بخوبی سوزاند.برای حفظ موازین بهداشتی بهترین شیوه نگهداری گله استفاده از روش تک سنی است. اگر نگهداری یک سن گله در مزرعه امکان‌پذیر نباشد، باید آشیانه‌ها نسبت به هم فاصله‌ای مناسب داشته باشند و هر گروه سنی را در یک آشیانه جدا نگهداری نمود.

استفاده از بستر مناسب و عاری از هر گونه آلودگی به قارچ و کپک در آشیانه از موارد بسیار مهم و قابل توجه می‌باشد.
کارکنان هر آشیانه می‌بایستی از رفت و آمد به آشیانه‌های دیگر خودداری نموده و ضمناً از نقل و انتقال وسایل و تجهیزات نیز جلوگیری شود.

بعد از پایان هر دوره پرورش، کود موجود در آشیانه را بطور کامل خارج نموده و نسبت به شستشوی آشیانه، تجهیزات و وسایل با آب فراوان و مواد پاک کننده اقدام گردد. در طی مراحل مختلف ضدعفونی سعی گردد از تجهیزات ایمنی از قبیل ماسک استفاده شود.

 

قرنطینه:
بهترین روش قرنطینه، استحمام همراه با تعویض لباس و کفش در بدو ورود به مزرعه می‌باشد. در محل قرنطینه حتما باید دو قسمت که اصطلاحا آنها را آلوده (قبل از استحمام و تعویض لباس و کفش) و غیر آلوده (بعد از استحمام وتعویض لباس و کفش) می‌نامیم، وجود داشته باشد. این دو قسمت باید کاملاً و بنحو مشخصی از هم جدا باشند. برای این منظور میتوان از تخته‌های چوبی بصورت دیواره‌های کوتاه در عرض اتاق استفاده نمود تا افراد برای عبور از بخش آلوده به غیر آلوده مجبور به عبور از روی آن باشند.

تعویض کفش باید بطور جدی مورد توجه قرار گیرد. این امر بخصوص از نظر کنترل بیماری کوکسیدیوز و همچنین جلوگیری از انتقال اُاُسیت‌ها (Oocyst) بسیار مهم است.

• توصیه می شود که جهت ورود به آشیانه بجز تعویض کفش از روپوش وکلاه نیز استفاده شود.

• یکی از نکات بسیار مهم در طراحی قرنطینه قرار دادن حوضچه و یا تشت محتوی آب کاملاً تمیز و ضدعفونی کننده مناسب در محل درب ورودی می‌باشد. بهتر است که حوضچه یا تشت را در نقطه‌ای قرارداد که افراد به راحتی به آن دسترسی داشته و قبل از ورود به اتاق قرنطینه ملزم به عبور از آن باشند. در این مورد توصیه می‌شود که حوضچه کوچک بتونی در محل ورودی درب اتاق قرنطینه ساخته شود.

• نصب دستشوئی و شیر آب به‌ همراه صابون ضدعفونی کننده به نحوی که افراد قبل از ورود به اتاق قرنطینه یا اتاق سرویس دستهای خود را بشویند.

• قرار دادن کفش یا چکمه مخصوص جهت ورود به آشیانه که قبلاً شسته و ضدعفونی شده باشد الزامی است.

• بمنظور جلوگیری از هر گونه اشتباه می توان کفش یا چکمه مخصوص آشیانه را با رنگی متفاوت و یا علامتی واضح مشخص نمود.
• برای نگهداری لباسهای کار داخل آشیانه که الزاما تمیز و ضدعفونی شده هستند باید از کمدهای مناسب استفاده نمود.

 

آب و هوای گرمسیری:

در اینگونه مناطق، پیشنهاد می‌شود که آشیانه‌ها بصورت شرقی/ غربی ساخته شده و دیوارهای جانبی آنها باز باشد، ضمن اینکه می‌بایست فاصله‌آنها نسبت به ‌یکدیگر (۳۰- ۲۰ متر) را نیز در نظر گرفت. سقف این نوع آشیانه‌ها می‌تواند شیروانی یا طاق ضربی باشد. بمنظور خروج هوا می‌توان بر روی سقف دریچه‌هائی تعبیه نمود. در مناطق بادخیز، زاویه شیب سقف باید تندتر در نظر گرفته شود. توصیه می شود که سقف حتماً ایزوله باشد، ضمن اینکه هیچگونه مانعی در سطح داخلی سقف وجود نداشته باشد تا امکان حرکت وجریان آزاد هوا بوجود آمده و این عمل بتواند بطور طبیعی و به آسانی صورت پذیرد. اگر سیستم تهویه متقاطع (روبرو) مد نظر باشد، حداکثر عرض آشیانه نباید از۱۲ متر تجاوز نماید. در این نوع آشیانه‌ها، دیواره‌های جانبی باید دارای توری سیمی باشد. بمنظور تهویه مناسب و بهتر کردن حرکت هوا مخصوصاً در مواقعی که جریان جابجائی هوا و یا باد ضعیف است، توصیه می‌شود که هواکش‌های اضافی که قابل نقل وانتقال باشند، حتماً در نظر گرفته شود.

 

آب وهوای معتدل گرمسیری:

در این نوع آب و هوا توصیه می‌شود که از تهویه عرضی استفاده شود. در این نوع تهویه ورود هوا از یک طرف و خروج آن از طرف دیگر آشیانه خواهد بود.

آب و هوای معتدل:

در این نوع آب وهوا، آشیانه‌ها در واحدهای مدرن مرغداری، بصورت بسته ساخته شده و باید به خوبی عایق‌بندی گردند. در آشیانه‌های بسته میزان گرمای مورد نیاز با سیستم تهویه آشیانه باید متعادل وتنظیم شده باشد (تعادل حرارتی).
بعبارت دیگر میزان تولید گرما و ضایعات آن باید با سیستم تهویه تنظیم گردد. در این نوع آشیانه ها دور هواکش‌ها باید متغیر باشند تا بتوان درجه آنها را کم و زیاد نمود. مثلاً در سردترین فصول سال باید از دور کم هواکش‌ها استفاده نمود (بنحوی که تهویه نیز بخوبی انجام شود).

آب وهوای کویری (گرم و خشک):

در مناطقی با اینگونه آب وهوا،آشیانه ها باید بخوبی عایق‌بندی شوند، هواکش‌های دور متغیر، سیستم گرمایی و سیستم خنک کننده مناسب داشته باشند. عملکرد صحیح ومطلوب این سیستم‌ها مستلزم نظارت، توجه و کنترل دائم می باشند. در مناطق گرم و خشک، نصب سیستم مه پاش‌ (اسپری آب) و استفاده از این سیستم در گرمترین موقع روز، هنگامیکه درصد رطوبت نسبی نیز کاهش می‌یابد به خنک کردن آشیانه کمک بسیاری می‌کند. در اینگونه موارد کاهش ۲ تا ۳ درجه از دمای هوا، می‌تواند از استرس و در نتیجه تلفات، جلوگیری نماید.

تغییرات ناگهانی دما:

در نواحی گرم و خشک و یا نواحی کویری، تغییرات دما شدیدتر است. در ساخت آشیانه‌ها در مناطقی با زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم می‌باید طراحی بنحوی باشد که در فصول سرد هوای ورودی به آشیانه قبل از مخلوط شدن با هوای داخل آشیانه در یک اتاق مرکزی گرم شود و سپس به داخل آشیانه هدایت شود. برای هدایت وتوزیع هوای گرم شده به داخل آشیانه می توان از کانال‌ انتقال استفاده نمود. در این سیستم مقدار گرمایش و تهویه باید تنظیم شود. در فصول گرم توصیه می‌شود که هوای تازه مستقیماً بداخل آشیانه ها هدایت شود. بمنظور توزیع بهتر هوا استفاده از سیستم کانال‌کشی و یا تعبیه ورودی‌های بزرگ هوا در تمام طول دیوارهای آشیانه بسیار مؤثر است. برای کنترل و تنظیم مقدار هوای ورودی بطور دلخواه می‌توان دریچه هائی در طول مسیر کانال نصب نمود. که البته باید ایزوله شده باشند.

 

مدیریت منابع حرارتی

• سیستم تنظیم حرارت بدن جوجه های گوشتی نابالغ تکامل یافته نیست و قادر به تنظیم حرارت بدن خود در مواجهه با هوای بیرون از دستگاه جوجه کشی نیستند ، بنابراین تنظیم حرارت مناسب جایگاه طیور گوشتی در طی هفته اول دوره پرورش از اهمیت خاصی برخوردار است ، بدین منظور لازم است قبل از ورود جوجه ها دمای سالن را به حد مطلوب رساند .

• در روز اول حرارت مناسب دستگاههای گرم کننده سالن در 5 سانتیمتری بستر باید 32-30 درجه سانتیگراد ودر اواخر هفته اول 29-28 درجه سانتیگراد باشد.

• برای اینکه جوجه ها زیاد از منبع حرارتی( مادر مصنوعی) دور نشوند اطراف دستگاه های گرم کننده را حصاربندی می کنند .حصار در فاصله 80 تا 90 سانتیمتری از دستگاه گرم کننده به طور دایره ایی نصب می شود .

• رفتار جوجه ها بهترین نشانه برای مناسب بودن درجه حرارت سالن می باشد ، به طوریکه از طریق نحوه پخش آنها در محدوده جوجه ریزی می توان به میزان درجه حرارت محل پرورش جوجه ها پی برد که به صورت زیر می باشد :

1- دمای مناسب : جوجه های شاداب با پراکندگی یکنواخت در محدوده جوجه ریزی دیده می شوند .

2- دمای خیلی بالا: جوجه هااز دستگاه گرم کننده فاصله می گیرند و در این حالت ساکت ، درحال نفس نفس زدن وسرو بال افتاده هستند .

3- دمای خیلی پایین: جوجه ها در زیر دستگاه گرم کننده جمع می شوند ، پرسر وصدا وصدای آزار دهنده دارند.

4- کوران هوا: در این وضعیت جوجه ها در منطقه ایی خاص از محدوده جوجه ریزی ازدحام می نمایند .

معمولا برای اطمینان کامل از اینکه جوجه ها گرمای مناسبی را دریافت می کنند باید دماسنجهای سالن و همچنین ترموستاتهای دستگاههای گرم کننده را کنترل کرده و ازصحت کارکردشان اطمینان حاصل نمود.

• به طور معمول دماسنج ها و ترموستاتها باید در 20 سانتیمتری بالای سر جوجه ها قرار گیرند .

 

تهویه و کیفیت هوا

• همزمان با رشد ، پرنده ها اکسیژن مصرف نموده و گازهای مضر تولید می کنند و همچنین احتراق دردستگاه های گرم کننده و تخمیر فضولات طیور نیز گازهای زیان آور را افزایش خواهند داد وچون چگالی این گازها از هوا سنگین تر است و درسطح پایین سالن باقی می مانند باعث مسمومیت ، نقصان تولید وبروز بسیاری از بیماریها می گردند ، بنابراین سیستم تهویه باید قادر به حذف این گازها وتامین کننده هوای با کیفیت مناسب برای پرنده ها باشد ، بدین منظور لازم است همیشه جریان یکنواخت و ثابتی از هوای با کیفیت در سطح پرنده ها تامین شود تا پرنده ها ضمن حفظ وضعیت سلامت ، توان رشد بالقوه را به دست آورند ( بطور معمول در زمان جوجه ریزی یک متر مکعب هوا به ازای هر کیلوگرم وزن پرنده در ساعت مورد نیاز است و باید با افزایش رشد و وزن گله، این تناسب حفظ شود).

• تهویه در آب و هوای سرد در مقایسه با آب و هوای گرم بسیار متفاوت است . در آب و هوای سرد با استفاده از منبع حرارتی کمکی وایجاد سیستم تهویه فشار منفی دمای هوای سالن به طور صحیح کنترل می شود . به منظور ایجاد تهویه با فشار منفی در سالنها از هواکشهای الکتریکی که دارای ظرفیتهای متفاوتی می باشند استفاده می گردد ، هواکش ها با کشیدن هوای داخل سالن به محیط بیرون باعث ایجاد فشار منفی درداخل سالن و ورود هوای تازه از دریچه های ورود هوا به سالن می شوند .

• در ارتباط با استفاده از سیستم تهویه با فشار منفی توجه به نکات ذیل ضروری می باشد:

1- نوع ، اندازه و محل قرارگرفتن ورودی هوا باید متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه و ظرفیت هواکشها باشد .

2- حداکثر هوای مورد نیاز در سیستم تهویه فشار منفی 7-4 متر مکعب در ساعت برای هر کیلو گرم وزن زنده می باشد .

3- به منظور تامین فشار هوای مناسب در داخل آشیانه باید ابعاد ورودی هوا متناسب با ظرفیت هواکش ها باشد ، به همین منظور جهت تخلیه 1000 مترمکعب هوا در ساعت سطحی برابر با 3/0 مترمربع هواده لازم است.

4- این سیستم در هوای سرد برای تامین حداقل احتیاجات تهویه مورد نیاز پرنده (4/0 مترمکعب هوا در ساعت به ازا هر کیلوگرم وزن زنده ) استفاده می شود .

• برای تهویه سالن در آب و هوای گرم از سیستم تهویه تونلی استفاده می شود ، در این سیستم هواکش های مکنده در یک طرف ودریچه های ورود هوا در طرف انتهایی دیگر قرار می گیرند ، هوای ورودی درطول سالن حرکت کرده و پس از طی طول سالن گرما وآلودگی ها را به همراه خود خارج می سازد و طیور را با برقراری جریان هوا، خنک می کند .

هدف از بکارگیری سیستم تونلی حفظ دما در سطح کمتر از 30 درجه سانتیگراد از طریق حرکت جریان هوا بر روی جوجه ها با سرعت 2متر بر ثانیه می باشد ، این جریان هوا سبب کاهش احساس گرما به میزان 5 تا 7 درجه سانتیگراد در سطح جوجه ها می شود .

• چنانچه تهویه سالن پرورش نامطلوب باشد باعث تجمع گازهای سمی از جمله آمونیاک می شود.

هرگاه میزان گاز آمونیاک بیشتر از ppm10 باشد به ریه پرنده ها آسیب وارد می شود ، اگر میزان گاز از ppm 20 بیشتر شود آسیب ریوی منجر به افزایش حساسیت به بیماریهای تنفسی می گردد . گاز بالای ppm 50 سبب کاهش رشد ناشی از آسیب ریوی می گردد ودر بیشتر از ppm100 قابلیت ریه در تبادل گازهای تنفسی کاهش می یابد ودرمقادیر بالاتر شاهد بروز افزایش تلفات خواهیم بود .

” حفاظت پرنده توسط آنتی بادی مادری در بیماریها به ویژه گامبورو حائز اهمیت است به طوریکه حتی پادتن مادری می تواند بعضی از سویه های واکسن را غیر فعال کند “

برای تنظیم مناسب میزان تهویه کیفیت هوا باید بررسی شود . کیفیت نامطلوب هوا عملکرد گله را محدود کرده و حساسیت به بیماری را افزایش خواهد داد .درتمامی اوقات میزان تهویه در حد و یا بالای حداقل تهویه مورد نیاز حفظ شود .در عمل بهتر است از یک روزگی حداقل تهویه را برقرار نموده تا مطمئن شویم که هوای تازه به تناوب منظم ومکرربرای جوجه ها فراهم می آید .

• باید توجه داشت که تهویه ناکافی باعث مرطوب شدن بستر، افزایش وقوع سوختگی مفصل خرگوشی و افت کیفیت لاشه می شود.

 

رطوبت سالن پرورش

• در انتهای فرایند جوجه کشی رطوبت نسبی در هچر بالا خواهد رفت (حدود 80 درصد )، در خارج از دستگاه جوجه کشی رطوبت محیط مناسب شرایط جوجه های یکروزه نمی باشد ، بنابراین برای کاهش شوک وارده به جوجه ها جهت انتقال از جوجه کشی به سالن پرورش لازم است که رطوبت نسبی حدود 70 درصد باشد .

• رطوبت داخل سالن باید روزانه مورد بررسی قرار گیرد ، اگر رطوبت در هفته اول به پایین تر از 50 درصد افت کند جوجه ها آب بدن خود را از دست داده واین امراثر منفی بر عملکرد گله خواهد گذاشت .

در چنین شرایطی می توان از آبپاشی منطقه فاقد جوجه ریزی شده یا نازل های اسپری کننده ( مه پاش ) جهت افزایش رطوبت طی دوره اولیه پرورش استفاده نمود که در این سیستم(مه پاش) هوای ورودی با تبخیر قطرات ایجاد شده از طریق پمپ کردن آب درداخل لوله و نازل ها خنک می شود .

برای به حداکثر رساندن سرعت تبخیر لازم است که خطوط مه پاش در نزدیکی ورودی هوا قرار داده شوند .گاهی ممکن است خطوط اضافی نیز در مرکز سالن مورد نیاز باشند . باید توجه داشت که در هنگام استفاده از مه پاش با تنظیم اندازه قطرات از مرطوب شدن بستر جلوگیری شود.

• سیستم تامین رطوبت باید به گونه ایی طراحی شود که فضای بین حصارها ودر و دیوار سالن نیزمرطوب شوند . در صورتی که آب حاوی مقادیر بالایی از مواد معدنی نامحلول یا ذرات ریز باشد کارایی سیستم خنک کننده تبخیری در دراز مدت کاهش می یابد .

- جوجه های نگهداری شده در رطوبت مناسب کمتر دچار کم آبی بدن شده و معمولا شروع بهتر ورشد یکنواخت تری خواهند داشت .

 

سیستم نوردهی

• برای تحریک رشد و افزایش درصد ماندگاری ، ساعات و شدت روشنایی در هفته اول از اهمیت ویژه ایی برخوردارند .

به طور معمول سیستم نوردهی به کار رفته توسط پرورش دهندگان مرغ گوشتی درهفته اول ، نور دهی مداوم بوده و دلیل تمایل به آن تحریک اشتهای جوجه ها و رسیدن به حداکثر وزن روزانه می باشد .این روش شامل نوردهی طولانی مدت ( 24ساعت روشنایی به طور کامل برای دو روز اول جهت آشنا شدن جوجه ها با محیط و دسترسی آسان به آبخوریها و دانخوریها) و متعاقب آن ازروزسوم یک دوره کوتاه تاریکی ( برای مثال نیم تا یک ساعت ) درنظر گرفته شود تا پرنده در صورت قطع برق به تاریکی عادت داشته باشد وهمچنین باید توجه داشت که کاهش زود هنگام طول روشنایی در هفته اول فعالیت تغذیه ایی و وزن راکاهش خواهد داد.

در طی هفت روز اول شدت نور حداقل 20 لوکس در نظر گرفته شود ( در سراسر سالن یکنواخت باشد) بهتر است شدت نور نور بين 25 تا 35 لوکس در نظر گرفته شود که ازهفته دوم این میزان کاهش می یابد . این کاهش شدت نور باید تا حدی باشد که که طيور در آن راحت و آرام باشند ، بدون اینکه مشکلی در دستیابی به آب و دان داشته باشند .

پایین بودن شدت نور کمتر از 20 لوکس در شروع دوره پرورش از میزان تغذیه جوجه ها خواهد کاست . (تمیز کردن منظم لامپها وکلاهکها بازدهی آنها را به حداکثر خواهد رساند)

• نحوه قرار گرفتن لامپ ها در سالن مرغداری تاثیر به سزایی بر میزان کارایی آنها دارد بنابراین باید لامپها را به گونه ایی قرار داد که شدت نور معینی به طور یکنواخت درسطحی که طیور قرار دارند تابیده شود .

از مزایای مهم استفاده از برنامه های نوری می توان به موارد زیر اشاره نمود :

1- افزایش فعالیت و تحرک پرنده ها که منجر به بهبود وضعیت سلامت پاها می گردد .

2- بهبود و پایین آمدن مقدار ضریب تبدیل غذایی و کاهش اتلاف غذا .

3- کاهش میزان کل تلفات در طول دوره پرورش .

 

مدیریت بستر

• از عوامل مهم تاثیر گذاردیگر برپرورش جوجه ها در هفته اول ، بستر و کیفیت آن می باشد . در طی هفته ا ول ، بستر به عنوان عایق عمل کرده و باعث آرامش جوجه ها می شود ، بدین منظور شرایط بستر باید به طور مداوم مورد توجه و بررسی قرار گیرد . نوع ، درجه حرارت ، بافت و رطوبت محتویات بسترازعوامل مهمی هستند که می توانند روی قدرت زنده مانی جوجه ها در هفته اول تاثیر بگذارند .

• مواد بستر باید به طور یکنواخت و به عمق 5 تا10 سانتیمتر با توجه به شرایط جایگاه و عایق سازی آن و منطقه جغرافیایی ( گرمسیری یا سردسیری ) پخش شوند .

طیف وسیعی از مواد ممکن است به عنوان بستربه کار روند ( تراشه چوب ، کاه خرد شده ، خرده کاغذ ، خاک اره ، کاه پلت شده با مواد شیمیایی ) با این شرط که نیازهای مرتبط با جذب مناسب رطوبت ، قابلیت تجزیه در محیط ، تمیزی و راحتی ، عاری بودن از فساد و رنگ و همچنین کم بودن گرد و غبار را برآورده کرده و امکان تهیه مداوم از منابع بهداشتی ، در دسترس وارزان بودن آن، وجود داشته باشد .

• بستر در طول دوره پرورش به خصوص هفته اول نباید سخت و محکم باشد ودر صورتی که به هم فشرده و یا بیش از حد مرطوب شود ( رطوبت بیش از 50 درصد ) شیوع سوختگی مفصل خرگوشی و یا تاول سینه را به دنبال خواهد داشت.

• رطوبت بستر باید بین 20 تا 30 درصد حفظ شود ، رعایت این مسئله سبب نیل به اهداف زیر خواهد شد :

1- پردرآوری بهتر 2- رشد مطلوب ویکنواختی در وزن گله 3- بهبود بازده غذایی

4- کنترل کوکسیدیوز 5- کاهش میزان گاز آمونیاک در سالن 6- کاهش رشد و تکثیر قارچ ها، انگل ها و لارو مگس ها .

• بستر به دلیل عوامل مختلفی خیس و کلوخه می شود ، این عوامل عبارتند از :

1- تراکم بالادر واحد سطح 2- رطوبت بیش از حد سالن 3- وجود چربی و نمک بیش از اندازه

در جیره غذایی 4- متعادل نبودن دما 5- بروز بیماریها

• مخلوط کردن قسمتهای مرطوب بستر با قسمتهای خشک باعث انتشار میکروارگانیسمها در محیط سالن پرورش می شود بنابراین باید بستر کپک زده و خیلی مرطوب را از سالن خارج و بستر خشک و تمیز را جایگزین آن نمود.

بستر باید به نحو مطلوبی عاری از عوامل بیماریزا باشد ، آلودگی مواد بستر به سموم قارچی عملکرد پرنده را دچار مشکل خواهد کرد .

” شروع خوب یک عامل کلیدی در پرورش جوجه های گوشتی به حساب می آید . گرما، تهویه، رطوبت ، نور، بستر ، آّب، خوراک ، واکسیناسیون و تراکم مناسب وهمچنین توجه دقیق به وضعیت جوجه ها در سالن از فاکتورهای مهمی هستند که عملکرد جوجه ها را در پایان دوره تحت تاثیر فرار می دهند . دستیابی به عملکرد مناسب مستلزم تامین شرایط محیطی مطلوب برای جوجه ها می باشد بنابراین مناسب بودن شرایط محیطی فقط با توجه به وضعیت جوجه ها و نه نیاز یا خواسته مرغدار تامین می گردد. در نهایت باید توجه داشت که توصیه های ارائه شده جهت هفته اول پرورش فقط با توجه به نکات علمی و تجارب فراگیر قابل اجرا خواهند بود . “

لازم است قبل از ورود جوجه ها بستر گرم شود ، پیش گرمایی باید در کل سالن در سطح بستر صورت گیرد تا در زمان ورود جوجه ها دمای بستر در حدود 30 درجه سانتیگراد باشد .این عمل احتمال هر گونه چسبندگی میان کف سالن وبستر را به حداقل می رساند ، این چسبندگی ها موجب تخمیر بی هوازی می گردند ، در نتیجه میزان گاز آمونیاک سالن افزایش می یابد .

مدت زمان پیش گرمایی36 تا 48 ساعت است که به شرایط آب و هوایی ، عایق کاری سالن و مقداربستر موجود در سالن بستگی دارد ، بیشتر از این مدت (36 تا 48ساعت ) قبل از ورود جوجه ها نباید دستگاه های گرم کننده را روشن نمود، در غیر اینصورت بستر به میزان زیادی خشک می شود وباید توجه داشت که اگر جوجه ها در سالنی قرار گیرند که بیش از اندازه خشک باشد مقدار زیادی از آب بدنشان را از دست خواهند داد که در عملکرد جوجه ها تاثیر منفی می گذارد .چنانچه هنگام رسیدن جوجه ها سطح بستر سرد باشد می تواند باعث بروز مشکلاتی مانند: نفریت ، اسهال و مشکلات پا و ... شود . بنابراین باید هر گونه تلاش لازم برای حفظ شرایط مطلوب بستر جهت به حداقل رساندن افت کیفیت لاشه انجام گیرد .

• به طور کلی اعمال مدیریت بستر و کنترل شرایط محیطی سالن تاثیر بسیار زیاد و انکار نا پذیری بر سلامت پرندگان در هفته اول دارد .

 

آب و کیفیت آن

- حدود70 درصد از وزن بدن جوجه ها را آب تشکیل می دهد. آب مهمترین ماده مغذی است که برای جوجه ها تهیه می شود ، محدودیت در مصرف آب مصرف دان و رشد را کاهش خواهد داد .

- مهمترین اعمال حیاتی که توسط آب در بدن پرنده ها صورت می گیرد به شرح ذیل می باشد :

1- یکی از شاخصهای مهم در بررسی وضعیت سلامت گله و کنترل عوامل تغذیه ایی و محیطی به شمار میرود.

2- عناصر غذایی را به صورت کلوئیدی و امولسیون در آورده و قابل هضم و جذب می نماید .

3- در واکنشهای شیمیا یی و دفع مواد زائد شرکت می کند .

4- در مکانیسم تنظیم و تعادل یونی بدن نقش اساسی دارد .

5- با نقش حامل به عبور غذا از دستگاه گوارش کمک می نماید .

6- به عنوان یک سیستم خنک کننده از طریق دفع آب توسط ششها و کیسه های هوایی عمل می کند .

کیفیت، خلوص و درجه حرارت آب باید در ابتدا مورد بررسی قرار گیرد و از پاکیزه بودن آن اطمینان حاصل نمود ، آب آلوده می تواند سبب انتشار بیماری و اسهال شود واین موارد منجر به بروز دهیدراتاسیون و تلفات در گله های جوان می شود .

- آب مصرفی باید از نظر نمکهای کلسیم ، سختی آب و نیترات آزمایش شود . در دوره آماده سازی و قبل از جوجه ریزی باید نمونه برداری از آب انجام شده وازنظر آلودگی باکتریایی منبع ذخیره آب مصرفی وآبخوریها کنترل گردند . تحقیقات نشان داده است که بالا بودن بار باکتریایی آب مصرفی جوجه های جوان ، بروز مشکلات پا وبویژه نکروز سر استخوان ران و عفونت ناشی از استافیلوکوکوس آرئوس را افزایش خواهد داد.

 

جدول تعیین میزان مجموع مواد جامد در آب

کیفیت آب مجموع مواد جامد در آب                                  ( برحسبppm)

عالی                                                     999- 0

رضایت بخش و معمولی                                3000 - 1000

مناسب نبوده و عوارض عدیده ایی در پی دارد              4500 - 3000

به هیچ عنوان مناسب شرب برای طیور نیست .              بالاتراز 4500

 

• وجود مقادیر اندک برخی از مواد سمی می تواند باعث مسمومیت پرنده شود . در این خصوص می توان مس ، آهن ، سرب ، جیوه ، مولیبدن ، سلنیوم ، روی ، فلوئور ، نیترات و نیتریت را نام برد .

• قبل از ورود جوجه ها به سالن آبخوریها از آب تمیز و بهداشتی پر شوند تا دمای آب در هنگام رسیدن جوجه ها به سالن پرورش به 25 درجه سانتیگراد برسد.

• بطور معمول برای هر 80 جوجه یک آبخوری کله قندی 4 لیتری یا برای هر 20-15 جوجه یک عدد نیپل ویا برای هر 100-80 جوجه یک عدد آبخوری مخروطی ( به قطر 33 سانتیمتر ) در نظر گرفته می شود.

* نکته حائز اهمیت اینکه آبخوریهای دستی( مخروطی) به دلیل سریع خالی شدن نسبت به آبخوریهای دیگر( کله قندی) ارجحیت دارند زیرا این حالت باعث می شود که همیشه آب تازه ، تمیز و بهداشتی درآبخوریها موجود باشد و پرسنل مرغداری به طور مداوم شرایط گله، سالن و آبخوریها را تحت نظارت و کنترل داشته باشند .

• در روز اول باید آبخوریهای دستی بر روی بستر به نحوی قرار داده شوند که جوجه ها بتوانند به راحتی از آنها آب بنوشند . بعد از 2 روز باید آبخوریها را روی برجستگیهایی به ارتفاع 5/2 سانتیمتر قرار داد تا پوشال بستر داخل آن نریزد .

• باید توجه داشت که برای جلوگیری از افت کیفیت آب آشامیدنی ، آبخوریها هر 4ساعت یکبار تخلیه و شسته شده ومجددا از آب تمیز وبهداشتی پر شوند .

• ظروف آب و غذا باید به فاصله های 5/1 متری از هم قرارداده شوند .

• در اواخر هفته اول آبخوریهای دستی باید به آبخوریهای اتوماتیک نزدیک شوند ( از روز چهارم یک چهارم آبخوریهای دستی جمع آوری شوند ) همچنین تا روز هفتم پرورش قسمت بالایی لبه آبخوریهای اتوماتیک همسطح پشت جوجه ها و بعد از هفت روزگی سطح زیرین آبخوریهای اتوماتیک باید باسطح پشت جوجه ها تنظیم شوند ، این عمل به جلوگیری از ریزش آب و حفظ کیفیت بستر کمک می کند.

• دانستن میزان مصرف آب درسالن پرورش از اهمیت خاصی برخوردار است ، زیرا اغلب اوقات کاهش مصرف آب نشان دهنده بروز مشکل در گله است و افزایش ناگهانی مصرف آب نیز دلیل خرابی آبخوریها ویا نشتی آب از لوله های انتقال آب در سالن می باشد و همچنین در مواقع تجویز دارو از طریق آب آشامیدنی ، آگاهی از میزان مصرف آب برای پرورش دهنده ها حائز اهمیت است بنابراین لازم است بر روی مبدا ورودی آب هر سالن کنتور نصب شود .

- درشروع دوره پرورش جهت جلوگیری از استرس ( حمل و نقل ، واکسیناسیون ، محرومیت از آب و ...) می توان از محلولهای مولتی ویتامین ، الکترولیت ویا آب شکر 5 درصد برای مصرف جوجه ها استفاده نمود.

 

نگهداری دان:

روش مناسب برای نگهداری دان استفاده از مخزن برای هر آشیانه می‌باشد. ظرفیت این مخزن باید به اندازه‌ای باشد که بتوان برای حداکثر تا یک هفته دان مورد نیاز آشیانه را در آن ذخیره نمود. مخزن مربوطه باید به راحتی قابل بازدید و شستشو باشد. جهت حمل دان داشتن وسیله نقلیه مخصوص برای هر واحد مرغداری توصیه می‌شود. اگر دان در کیسه نگهداری و حمل می‌شود باید محل مناسبی را برای آن در نظر گرفت. کیسه‌های دان را به دلیل امکان جذب رطوبت نباید مستقیماً بر روی زمین قرار داد و حتی الامکان باید دور از دسترس جانوران موذی قرار گیرد.

 

میزان نیاز به مواد مغذی:

نیاز به مواد مغذی با توجه به شرایط آب و هوائی و سن گله متفاوت می‌باشد. بنابراین وظیفه متخصص تغذیه این است که فرمول دان را بگونه‌ای تنظیم نماید که تحت هر شرایط، مواد مغذی مورد نیاز به طور کامل در اختیار گله قرار گیرد. برای این امر در وهله اول باید اطلاع کافی از کیفیت مواد اولیه و میزان مواد مغذی در آنها در دست باشد، سپس با توجه به میزان احتیاج گله به مواد مغذی، بهای مواد اولیه و قیمت تمام شده محصول نهائی (گوشت مرغ) نسبت به تنظیم فرمول خوراک اقدام نمود.
در این راهنما برای این منظور دو سطح تراکم مواد مغذی (تراکم زیاد و کم) پیشنهاد شده است که می توان با توجه به موارد ذکر شده در بالا از ارقام آنها در جهت تنظیم فرمول مناسب دان استفاده نمود.

 

توصیه هایی در مورد خوراک دادن:

دسترسی به غذا در ساعات اولیه ورود جوجه برای رسیدن به رشد مطلوب ، مهم است. عدم دسترسی به مواد مغذی، مانع از پاسخ مناسب سیستم ایمنی به واکسیناسیون می گردد و نهایتاً در میزان مقاومت بدن نسبت به بیماری ها در تمام طول زندگی تأ ثیر می گذارد، به همین دلیل توصیه می شود که ازدان کامل استفاده گردد و با اتخاذ روش های مناسب و برنامه صحیح در نوبتهای توزیع دان و چگونگی کار دقت کافی جهت تحریک اشتهای جوجه ها بعمل آید . مدیریت گله
آشیانه و عوامل مؤثر در طراحی آن آشیانه‌ها باید امکانات وتجهیزات لازم جهت فراهم کردن یک محیط راحت را برای گله ها داشته باشند. برای مثال،دمای مناسب جهت پرورش جوجه های گوشتی بین C”33 (جوجه یکروزه) و C”20 (در پایان دوره) متغیر است و یا میزان درصد رطوبت مطلوب بین ۵۰% تا ۷۰% میباشد. بنابر این در طراحی وساخت آشیانه با آگاهی وعلم به این دو مطلب، تجهیزات لازم را باید پیش بینی نمود تا بتوان شرایط مورد نظر را فراهم کرد.بطور کلی در ساخت آشیانه ، با توجه به مناطق مختلف جغرافیائی بایستی چهار عامل، عایق‌بندی (ایزولاسیون) – تهویه – منابع گرم کننده – منابع خنک کننده مورد توجه قرار گیرد.

 

خوراک جوجه ها

رشد سریع طیور نیاز پروتئینی آنها را افزایش میدهد و در زمانی که رشد کاهش می یابد احتیاجات پروتئینی آنها کاهش می یابد میزان پروتئین خوراک طیور به نوع طیور، سن و مرحله تولید آنها وابسته است. میزان غذای مصرفی روزانه طیور به انرژی غذا، مواد مغذی آن، سن، زون بدن، حرارت محیط و میزان تولید آنها بستگی دارد اضافه چربی در خوراک طیور، سبب افزایش انرژی غذا و در نتیجه کاهش مصرف روزانه آن می شود در صورتیکه نسبت انرژی به پروتئین در خوراک طیور در نظر گرفته نشود و نقداری چربی به غذا اضافه شود، میزان رشد طیور جوان بر اثر کاهش پروتئین مصرفی کاهش می یابد.ا

مواد تشکیل دهنده جیره طیور مختلف بسیار شبیه به یکدیگر بوده و فقط نسبت مواد تشکیل دهند آن برای هر گروه از آنها متفاوت است.
احتیاجات کلسیم جوجه ها نسبتا پایین (1درصد) است که باید با عناصر فسفر،‌ منگنز و روی نسبت مناسبی داشته باشد.

 

جیره کلی مواد غذایی طیور:

 

پس دان جوجه های گوشتی روزه 20 تا 2 ماهه

پیش دان جوجه های گوشتی 0تا 20 روزگی

نوع مواد غذایی

مواد پروتئینی:

22%

22%

منشاء گیاهی: کنجاله، سویا، کنجاله کنجد، بادام زمینی، کنجاله تخم پنبه و دیگر دانه های روغنی

5%

10%

منشاء‌ حیوانی:‌ پودر ماهی،‌ پودر گوشت و غیره

 

 

غلات و مواد جنبی آن:ا

64%

58%

ذرت، ذرت خوشه ای، گندم،‌ برنج، برنج بدون سبوس و غیره

 

 

مواد معدنی:‌ا

3%

3%

سنگ آهک، پودر استخوان،‌ سنگ فسفات نمک و منگنز

 

 

ویتامین ها و مواد افزودنی:ا

6%

7%

ویتامین های سنتتیک، مکملهای ویتامینی، مخمرها، داروها، ملاس، پودر، پودر یونجه و پودر گیاهان دیگر

 

• تغذیه جوجه پس از خروج از تخم تاثیر زیادی برعملکرد آن در پایان دوره پرورش دارد ، آزمایشات متعدد ثابت کرده است که وزن جوجه ها در آخر دوره رابطه مستقیمی با وزن آنها در هفته اول پرورش دارد . به عبارت دیگر اگر شروع پرورش گله ایی با تغذیه مناسب وصحیح توام شود نه تنها گله ایی یکنواخت از نظر وزنی تولید می گردد بلکه عملکرد آن از نظر ضریب تبدیل غذایی ، تقویت سیستم ایمنی و میزان تلفات نیز بهینه خواهد شد لذا برای موفقیت در این امر ، رعایت اصول تغذیه و مدیریت به ویژه در هفته اول از اهمیت ویژه ایی برخوردارگردیده است.

• سیستم ایمنی جوجه های تازه متولد شده برای رشد و تکامل نیازمند مصرف مواد مغذی می باشد . مصرف خوراک مناسب و با کیفیت، مواد مغذی لازم جهت رشد و نمو اندامهای لمفاوی ثانویه که در زمان تولد جوجه ها وجود نداشته یا نا بالغ هستند را فراهم می نماید .

• عدم دسترسی به دان و مواد مغذی باکیفیت مانع از پاسخ مناسب سیستم ایمنی به واکسیناسیون در ابتدای زندگی پرنده ها می گردد ، فقدان مواد مغذی ویا پاسخهای هورمونی به گرسنگی، سیستم ایمنی را برای مدت طولانی متاثر می کند ، گرسنگی اولیه جوجه ها می تواند بر مقاومت پرنده نسبت به بیماریها در تمام طول دوره پرورش تاثیر گذارد .

• تمامی جوجه ها بلافاصله بعد از قرار گرفتن در سالن باید به دان سرشار از مواد مغذی و با کیفیت دسترسی داشته باشند ، این عمل سبب خواهد شد زرده باقیمانده به سرعت در دستگاه گوارش مورد استفاده قرار گرفته وسیستم ایمنی هرچه سریعتر تکامل یابد .

بررسی میزان پر بودن چینه دان پرنده ها در ابتدای دوره پرورش معیار مناسبی برای میزان فعالیت پرندگان در مصرف خوراک می باشد بطوریکه تقریبا 24 ساعت پس از جوجه ریزی درحدود 80 درصد، 48 ساعت بعد حدود 90 درصد و 72 ساعت حدود 100 درصد جوجه ها باید دارای چینه دان پر باشند در غیراینصورت باید بررسی شود که چه عاملی باعث عدم مصرف کافی دان توسط جوجه ها شده است .

” - برای تحریک رشد و افزایش درصد ماندگاری ، ساعات و شدت روشنایی در هفته اول از اهمیت ویژه ایی برخوردارند . “

• عدم دسترسی به دان غنی از مواد مغذی در روزهای اول بعد از خروج از تخم بر روی رشد عضلات ، رشد پرزهای روده ، سیستم ایمنی و ماندگاری جوجه ها تاثیر منفی می گذارد .

• مکانیسم تشنگی در جوجه های تازه از تخم خارج شده کاملا توسعه یافته نیست وتا زمانیکه پرنده ها غذا مصرف نکرده اند تشنگی تحریک نمی شود ، این بدان معنی است که تشنگی با مصرف مواد مغذی و انرژی زا تحریک می گردد ، لذا دسترسی جوجه ها به غذا در ساعات اولیه برای رسیدن به رشد مطلوب بسیار مهم است .

• فراهم نمودن فضای کافی دانخوری عامل مهمی برای به دست آوردن درصد ماندگاری ، رشد و بازده غذایی مطلوب می باشد .

 

تعداد پرنده ها به ازای هرنوع دانخوری :

• بشقابی : یک دانخوری با قطر 33 سانتیمتر به ازای هر 65 پرنده .

• استوانه ایی : یک دانخوری با قطر 38 سانتیمتر به ازای هر 70 پرنده .

• زنجیری : دانخوری با قطر 5/2 سانتیمتر به ازای هر پرنده ویا 80 پرنده به ازای هر متر دانخوری.

• معیار قابل قبول جهت تشخیص مقدار فضای مناسب دانخوری و آبخوری این است که جوجه ها در مواقع خوردن و آشامیدن منتظر صرف دان و آب نمانند .

• دانخوری ها باید طوری تنظیم شوند که میزان هدر روی دان کم بوده و پرنده ها به سهولت به دان دسترسی داشته باشند، بدین منظور لازم است سطح دان در دانخوریها پاﺌین باشد ( در صورتی که 3/2 دانخوریها از دان پر باشد میزان هدر روی خوراک در حدود 10 درصد است ، اگر 2/1 دانخوریها پر باشد این میزان به 3 درصد می رسد و هنگامی که کمتر از 2/1 دانخوریها پر باشد این رقم به 1 درصد خواهد رسید) همچنین باید لبه دانخوریها به طرف داخل مقداری خم شده باشد که این وضعیت باعث کاهش چشمگیر اتلاف دان خواهد شد .

* نکته حاﺌز اهمیت اینکه باید سعی نمود تا حد امکان سطح بیشتری از دانخوری برای جوجه فراهم آمده و دان کمتر ولی به دفعات بیشتردر دانخوریها توزیع شود.

• تنظیم نامناسب دانخوری ها باعث افزایش ضایعات دان می شود ، در این حالت ضریب تبدیل غذایی بالا رفته و در صورت مصرف دان حاوی اجرام بیماریزا توسط جوجه های گوشتی احتمال خطرآلودگی باکتریایی بیشتر خواهد شد .

• دان باید به صورت یکنواخت در دانخوریها قرار گیرد ، توزیع غیر یکنواخت دان منجر به افت عملکرد و فزونی ضایعات خراشیدگی ناشی از رقابت بر روی دانخوریها می شود .

• به طور کلی جیره با کیفیت و مناسب در هفته اول باید شرایط ذیل را دارا باشد :

1- به اندازه کافی دارای انرژی بوده و حاوی مقدار کافی پروتئین قابل هضم و اسیدآمینه های ضروری باشد .

2- ویتامین های لازم را برای بدن طیور داشته و حاوی مقادیر کافی و متعادلی از مواد معدنی باشد.

3- فاقد عناصر مضر و سمی برای طیوربوده و مطابق با اصول بهداشت تهیه گردیده وعاری از آلودگی و سالم باشد .

4- از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه باشد .

5- در هنگام استفاده از دان استارتر توجه کامل به سایز یا اندازه ذرات دان صورت گیرد .

• استفاده از دان پلت ، باعث نتیجه گیری بهتری در پایان دوره می گردد بنابراین برای جوجه ها در هفته اول دان پلت ( کرامبل ) جهت مصرف توصیه می شود .

 

مهمترین بیماریهای طیور :

پیشگیری

نحوه درمان

انتقال بیماری

علائم بیماری

عامل بیماری

نام بیماری

ضدعفونی سالن و تست خونی جوجه های مشکوک

تجویز فورازولیدون

از طریق مدفوع وخوردن تخم مرغهای آلوده

اسهال سفید، کم اشتهایی، نامنظمی پرها و تنفس با زحمت

سالمونلاپلوروم

پلوروم

ریشه کنی طیور مبتلا در گله

تجویز تیفوئید

از طریق مدفوع و خرودن تخم مرغ های آلوده

بی نظمی پرها، فقدان اشتها و اسهال سبز رنگ

سالمونلاگالیناروم

تیفوئید

تزریق واکسن

سولفادیمتوکسین

از طریق دستگاه گوارش یا تنفس

تلفات زیاد و اسهال خاکستری رنگ

باکتری گرم منفی

 پاستورلمامولتوسیدا

وبای طیور

واکسیناسیون

دراوهای اکسی تتراسیکین و اریترومایسین و استرپتومایسین

آب آشامیدنی، با ترشحات عفوین هوای آلوده انسان

عطسه، ترشح از چشم، تورم سینوسها و ترشح از بینی

هموفیلوس پاراگیناروم

کریزای عفونی

شستشوی تمام وسایل و اتاقها با گاز فرم الدئید

آنتی بیوتیکها و نیتروفورانها

باکتریایی پوسته تخم مرغ و پنکه های تهویه

جوجه ها ظاهری ضعیف و اسهال آبکی دارند

آلودگی سالن

عفونت ناف

واکسیناسیون

-

آلودگی دان، انسان، پرندگان و حیوانات دیگر

ترشح بینی، تورم سینوسها و تنفس نامنظم

ویروسی

پرونشیت عفونی

 

واکسیناسیون

• به دلیل عدم توسعه یافتگی دستگاه ایمنی در جوجه های جوان ایمن ساختن جوجه ها در برابر عوامل بیماریزا از اهمیت ویژه ایی برخوردارگردیده است ، با استفاده از برنامه صحیح واکسیناسیون ، جوجه ها به طور یکنواخت در برابر بیماریها واکسینه می شوند .

• طراحی واکسیناسیون در جوجه های گوشتی با برنامه واکسیناسیون در گله مادرو شرایط محیطی منطقه مرتبط است ، گله های مادر باید سطوح یکنواختی از آنتی بادی مادری فراهم آورده وزمان تجویز واکسن در جوجه های گوشتی بر اساس آن تنظیم شود تا بتوان از اثر بخشی واکسن مطمئن شد .

• حفاظت پرنده توسط آنتی بادی مادری در بیماریها به ویژه گامبورو حائز اهمیت است به طوریکه حتی پادتن مادری می تواند بعضی از سویه های واکسن را غیر فعال کند .

• تامین به موقع واکسن بر اساس دز مورد نیاز، حمل و نگهداری اصولی آن ، توجه به تاریخ ساخت و انقضا آن، تهیه یخچال و وسایل واکسیناسیون اعم از اسپری ، سرنگ و .. ، میزان واکسن براساس دز مورد نیاز ونحوه اجرا واکسیناسیون باید از قبل برنامه ریزی شوند، برای این منظور قبلا باید با متخصصین این کار مشورت نمود تا برنامه واکسیناسیون صحیحی تنظیم گردد . این برنامه ها منطقه به منطقه و نسبت به فصول مختلف سال متغیر است ، باید دقت شود که برنامه واکسیناسیون مطابق برنامه توصیه شده وبه طور صحیح انجام گردد .

• در واکسیناسیون از طریق قطره چشمی از آب مقطر برای تامین آب مورد نیاز واکسیناسیون استفاده شود .

• موفقیت واکسیناسیون از طریق آب آشامیدنی به عواملی نظیر کیفیت آب مورد استفاده، در دسترس بودن محلول واکسن ، طرز حمل و نقل و نگهداری اصولی آن ، پخش مناسب محلول واکسن در آب آشامیدنی ( بکار بردن آبخوری اضافی و تسریع در پخش محلول واکسن) ، سلامتی پرنده ها در موقع انجام واکسیناسیون وکاربرد واکسن در زمان (بطور معمول صبح هنگام) و دز مناسب بستگی دارد .

 

تراکم گله

• از روز اول باید فضای کافی در اختیار جوجه ها قرار گیرد ، معمولا کاهش میزان سطح مورد نیاز پرنده ها باعث افزایش تلفات و کاهش رشد خواهد شد .

• تراکم گله تاثیر به سزایی بر روی عملکرد ، یکنواختی و کفیت تولید نهایی دارد .

• وضعیت کیفی سالن و خصوصا امکان کنترل شرایط محیطی در تعیین تراکم گله نقش دارد ، به عبارت دیگر تراکم در متر مربع به شرایط داخلی آشیانه از قبیل تهویه - حرارت - میزان دانخوری و آ بخوری ، همچنین سن و وزن بدن در زمان کشتار بستگی دارد . با بالا بردن تراکم باید فضای دانخوری وآبخوری نیز به تناسب جوجه ها افزایش یافته و مراقبت کلی برای حفظ کیفیت هوا به عمل آید .

• بطور معمول در 1تا 3 روزگی 25-30 قطعه در متر مربع و 4تا 7 روزگی 15قطعه در متر مربع و 8 روزگی به بعد با توجه به تناسب ظرفیت، کل فضای سالن در اختیار گله قرار گیرد.

تراکم بیش از حد فشار محیطی بر روی پرنده ها را افزایش داده که سبب کاهش رشد ، ماندگاری ، کیفیت بستر و سلامتی پا می شود و باید بامدیریت صحیح دربرقراری تراکم مناسب جوجه ها در سالن پرورش از بروز موارد فوق جلوگیری نمود .

 

طراحی آشیانه:

با توجه به دلایل بهداشتی توصیه می شود که کف آشیانه بتونی، صاف و هموار، غیر قابل نفوذ وعاری از هر گونه ترک و منفذ باشد. در ساخت آشیانه‌ها باید سیستم زه‌کشی نیز پیش بینی شود. کف آشیانه باید شیبدار باشد. میزان شیب یک سانتیمتر در هر متر در نظر گرفته می شود. لازم است در هر آشیانه درب‌های بزرگ و اصطلاحاً ماشین‌رو نصب نمود چون در هنگام تخلیه کود یا حمل گله و یا دیگر موارد بارگیری بتوان به راحتی از وسایل نقلیه مانند تراکتور و غیره استفاده نمود. احداث جاده های صاف و آسفالته در اطراف مزرعه و پیرامون آشیانه‌ها کار شستشو و تمیز کردن و همچنین انتقال کود و تخلیه گله را آسانتر می‌کند. سطح دیوارها و سقف آشیانه باید صاف و غیر قابل نفوذ باشد در ساخت آشیانه می‌بایست از بوجود آمدن هر نوع مانعی که موجب جلوگیری از جریان آزاد هوا چه در طول سقف و چه به‌ سمت کف آشیانه گردد، ممانعت شود. امروزه در یک مرغداری پیشرفته جهت جلوگیری از هدر رفتن نیروی کار، احداث سیستم آبخوری اتوماتیک (آویز و غیره) و همچنین سیستم دانخوری اتوماتیک بسیار ضروری است.باید دقت نمود که سقف آشیانه قدرت نگهداری اینگونه تجهیزات را داشته باشد.
لازم است که تجهیزات برقی تمام نقاط آشیانه در مقابل آب عایق بندی شده باشند (ضد آب باشند). کنتورهای آب، برق و گاز باید در محلی نصب شوند که براحتی بتوان آنها را رویت نمود. همچنین بمنظور ثبت کلیه آمار و ارقام لازم است، محل و وسایل لازم را در اتاق سرویس پیش بینی نمود.وجود یک پنجره کوچک در اتاق سرویس،کنترل وضعیت آشیانه را بدون نیاز به ورود، میسر می‌سازد.

آماده سازی آشیانه:

اولین اقدام بعد از ارسال گله به کشتارگاه باز کردن تجهیزات و لوازم غیر ثابت آشیانه می‌باشد، سپس کود را خارج کرده، پس از جاروکشی، شستشوی آشیانه شروع می‌شود.

در این مرحله بهتر است که از دستگاه‌ها و یا پمپ‌هایی که آب را با فشار به بیرون می‌فرستند استفاده نمود. استفاده از مواد پاک کننده و شوینده نیز بسیار مؤثر است. جهت شستشو باید دقت کرد که مراحل کار از بالا به پائین باشد به این ترتیب که ابتدا سقف و سپس دیوارها و کف شسته شوند. عمل شستشو در کلیه نقاط، منافذ، زوایا، ورودی‌های هواکش‌ها و… باید بخوبی و با دقت و حوصله انجام گیرد. پس از شستشو و تعمیرات جزئی و کلی، نصب مجدد تجهیزات و وسائل باز شده را می‌توان انجام داد.
اقدام بعدی انجام اولین مرحله ضدعفونی می باشد که بهتر است بوسیله ماده ضدعفونی کننده محلول در آب انجام شود.بهترین نوع ضدعفونی کننده در این مرحله فرمالین است که جهت تهیه محلول آن از یک لیتر فرمالین ۴۰% در ۹ لیتر آب استفاده می شود. پس از تهیه محلول ضدعفونی، می‌توان آن را بر روی وسایل وتجهیزات و همچنین کلیه نقاط آشیانه اسپری نمود.
توصیه می شود در این مرحله یک تست باکتریولوژیکی صورت گیرد تا بتوان بهترین نوع ترکیب ضدعفونی کننده را بسته به موقعیت محل تعیین نمود. دومین و آخرین مرحله ضدعفونی قبل از جوجه‌ریزی، بصورت گاز یا بخار فرم آلدئید و با استفاده از فرمالین می باشد، که اصطلاحاً این مرحله را دود دادن می گوئیم. این عمل در صورتی می‌تواند مؤثر باشد که آشیانه کاملاً بسته بوده وکلیه منافذ و سوراخ‌ها مسدود شده باشد. اگر امکان مسدود کردن کامل آشیانه وجود نداشته باشد، بهتر است که این مرحله بصورت اسپری کردن محلول فرمالین انجام شود. برای اطمینان بیشتر می‌توان یک مرحله ضدعفونی به مرحله فوق اضافه نمود. این ضدعفونی با آهک و سولفات آمونیوم امکان پذیر است به این ترتیب که جهت هر۱۰۰ مترمربع از کف آشیانه، ۱۰ کیلوگرم آهک و ۲۰ کیلوگرم سولفات آمونیوم را باید بطور یکنواخت بر روی کف آشیانه پخش نمود و سپس جهت مقادیر فوق تقریباً ۱۰۰ لیتر آب را بر روی آن اسپری نمود. در صورت نیاز به این مرحله ضدعفونی، بایستی قبل از دود دادن انجام گیرد بعبارت دیگر مرحله دود دادن باید همیشه آخرین مرحله ضدعفونی آشیانه باشد.

 

  شرکت بهبود صنعت آمادگی خود جهت تهیه طرح توجیهی مرغداری گوشتی  را اعلام می دارد

  هم اکنون سفارش طرح توجیهی پرورش مرغ گوشتی دهید

استفاده از کلیه مطالب این سایت برای عموم آزاد می باشد ، فقط در راستای حفظ زحمات تیم تولید محتوی ما خواهشمندیم در صورت برداشت از این محتوی لینک ما را درج نمایید. باسپاس