اما قبل از هر چیز باید بوی الکل از بین برود که برای اینکار از مواد برطرف کننده بو یا پیش تثبیت کننده استفاده میشود از موادی که چنین کاری را انجام میدهند میتوان به صمغ بنزویین و یا دیگر تثبیت کننده های رزینی اشاره کرد که این مواد به الکل اضافه میشوند و بعد از مدت یک یا دو هفته الکل تقریبا بی بو بدست می آید ، بوی خام طبیعی آن با رزین خنثی میشود .

تثبیت کننده ها : به طور کلی در یک محلول حاوی مواد معطر و فرار ، جزیی که فراریت بالاتری دارد اول تبخیر میشود ، و از آنجایی که مجموعه مواد مختلف ایجاد بوی معطر میکنند باید بر این اشکال غلبه کرد برای همین از یک تثبیت کننده استفاده میکنند ، ماده ایکه فراریت پایین تر از روغنهای عطری دارند و سرعت تبخیر اجزای تشکیل دهنده و معطر را کند و یکسان میکنند .

مواد سازنده عطر

هر نوع عطر دست‌كم از سه جزء تشكیل یافته است كه فراریت و وزن ‏مولكولی آنها تا حدی باهم تفاوت دارند.

جزء اول

جزء اول كه تاپ نوت نامیده می شود، فرارترین ماده و مشخصترین بو را در دارا بوده ‏و در تولید عطر كاربرد دارد.‏

جزء دوم

جز دوم كه میدل نوت نامیده می شود، كمتر فرار است و عموما عصاره یك ‏گل (بنفشه ، یاس و غیره) است.‏

جزء سوم

آخرین جزء یا اندنوت، كمترین فراریت را دارد و معمولا یك رزین یا پلیمر مومی ‏است.‏

سیوتون، اصلی‌ترین سازنده عطر

بیشتر عطرها اجزای بسیاری دارند و از لحاظ شیمیایی غالبا مخلوطهای ‏كمپلكس هستند. با پیشرفت تجزیه مواد عطر طبیعی ، مصرف تركیبات آلی ‏سنتزی خالص كه بوی آنها همانند بوی عطر خاصی می‌باشد، بسیار ‏معمول شده است. نمونه آن سیوتون ، یك كتون حلقوی است كه از سیویت ‏بدست می‌آید. سیویت ، ماده‌ای است كه از غده‌های گربه سیویت ترشح ‏می‌شود.

گربه سیویت، حیوانی شبیه به گربه است كه در اتیوپی و افریقای ‏مركزی یافت می‌شود.‏ سیوتون در عطر سازی ارزش بسیار دارد. امروزه سیوتون بصورت سنتزی ‏موجود است. برای سنتز سیوتون ، نخست 8 ، هگزادكان ـ1 ، 16، دی ‏كربوكسیلیك اسید تهیه می‌كنند و سپس آنرا بصورت حلقه در می‌آورند. یون توریم (Th+4) كاتالیزور بسته شدن این حلقه است.

سیویت، مانند مشك، مجموعه‌ای از مواد جاذب جنسی است. این مواد ‏جاذب جنسی در عطرهای موثر با زیركی بوسیله بوهای گل و گیاهی ‏پوشانده می‌شوند. جاذبه اولیه از بوی خوش حاصل می‌شود. اما اثر ‏اساسی ناشی از سیویتون یا مشك است.‏

سایر تركیبات عطر

تركیبات دیگری كه در عطرها بكار می‌روند، شامل الكلها و استرهایی با وزن ‏مولكولی زیادند. یك نمونه ، ژرانیول (با نقطه جوش‎‎‏ 230 درجه سانتی‌گراد) یك جزء اصلی از ‏روغن ژرانیوم (شمعدانی معطر) تركیه‌ای است.‏ استرهای این الكل ، برای ساختن ماده معطر سنتزی كه بوی رز دارد، در ‏عطرسازی بكار می‌رود. مثلا استری كه از واكنش میان ژرانیول و اسید فرمیك تشكیل می‌شود، بوی رز دارد.‏

عطرها نوعا 10% تا 25% اسانس عطر و 75% تا 80% الكل و یك ثابت ‏كننده برای نگه داشتن روغن‌های اسانسی دارد. عطرها به بیشتر مواد ‏آرایشی افزوده می‌شوند تا محصول بدست آمده بوی مطلوب داشته باشند؛ ‏این مواد بوهای طبیعی و دیگر اجزایی مانند مواد جاذب جنسی را می‌‏پوشانند. آنها بعلت داشتن الكل ، خاصیت ضدعفونی و باكتری‌كشی ‏ملایمی دارند.‏

از انواع تثبیت کننده ها میتوان به:

۱- ترشحات حیوانی نظیر مشک و عنبر و …

۲- محصولات رزینی که بر اثر آسیب دیدگی و یا بطور طبیعی از گیاهان خاصی ترشح میشوند مانند:بنزویین و صمغ یا ترپنها

۳- روغنهای اسانسی که هم بوی خوش و هم نقطه جوش بالاتر از حد متعارف {۲۸۵-۲۹۰درجه سلسیوس}دارند مانند مرموک و صندل و ….

۴- مواد تثبیت کننده سنتزی : برخی از استرهای نسبتا بی بو با نقطه جوش بالا مانند گیسریل دی استات نقطه جوش ۲۵۹درجه سلسیوس و اتیل فتالات با نقطه جوش ۲۹۵ درجه بنزیل بنزوات با نقطه جوش ۳۲۳ درجه سلسیوس و همچنین مواد که بوی خاصی دارند و پس از اضافه شدن به مجموعه مواد معطر بوی خود را منتقل میکنند مانند : آمیل بنزوات ، استوفنون، استرهای الکلی سینامیک ، استر های اسیدی سینامیک و….

به طور کلی مواد خوشبوی موجود در عطرها به موارد زیر تقسیم میشوند :

۱- روغن اسانسی

۲- مواد مستقل

۳- مواد شیمیایی سنتزی یا نیم سنتزی روغنهای اسانسی :

در حقیقت از نوع روغنهای خوشبوی فرار با منشاء گیاهی هستند .

البته باید میان روغنهای بدست آمده از عطرگیری با روغنهای جاذب یا استخراج توسط حلال و روغنهای اسانسی بازیابی شده توسط تقطیر تفاوت قایل شد . در روغنهای حاصل از تقطیر ممکن است اجزای سازنده غیر فرار و اجزایی که بدلیل تقطیر از بین رفته اند را نداشته باشد ، به طور کلی میشود گفت در عمل تقطیر ما قسمتی از مواد مورد نیاز مان را از دست میدهیم بعنوان مثال : گل محمدی که فنیل الکل در بخش آبی محصول تقطیر از بین میرود و یا عصاره بهار نارنج که روغن تقطیر شده بخش بسیار کوچکی از متیل آنترانیلات است در حالی که روغن استخراج شده ممکن است حدود یک ششم این جزء سازنده را داشته باشد . روغنهای اسانسی در اصل در آب نامحلول و در حلالهای آبی محلول هستند ، همانطور که در مورد گلاب و عصاره بهار نارنج دیده میشود مقدار کافی روغن ممکن است در آب حل شود و بوی تندی به محلول بدهند . این روغنهای به قدر کافی فرار هستند که در بیشتر مواد هنگام تقطیر تغییر نمیکنند و همچنین با بخار آب فرار هستند و رنگشان از بی رنگ تا زرد یا قهوه ای است یک روغن اسانسی معمولا مخلوطی از ترکیبات است .

ترکیباتی را که در روغنهای اسانسی بوجود می آیند می توان بصورت زیر دسته بندی کرد :

استرها : عمدتا بنزوییک ؛استیک ؛ سالسیلیک ؛ و سینامیک اسیدها . الکلها : منتول و بورنیول و.. .

آلدهیدها : بنزآلدهید ؛ سینامالدهید ؛ سیترال ، اسیدها : بنزوییک ؛ سینامیک ؛ ایزووالریک در حالت آزاد . فنولها: تیمول ؛ اوژنول ، کارواکرول . کتونها : کارون ؛ منتون؛ ایرون ؛کامفور و…

لاکتونها: کومارین و..

ترپنها : کامفیین ؛ پینن ؛ لیمونن؛ سدرین ؛ فلاندرین وهیدروکربنها : سیمین ؛ استیرن ؛ فنیل اتیلن در گیاهان زنده روغنهای اسانسی احتمالا در متابولیسم یا حفاظت در برابر دشمن دخالت دارند ،

هر بخش از گیاهان یا تمام بخشها ممکن است حاوی روغن باشند ،

روغنهای اسانسی در غنچه ها ؛ گلها ؛ برگها ؛ پوست ؛ ساقه ؛ میوه ؛ تخمها ؛ چوب ؛ریشه ها و ساقه های زیر زمینی و در برخی از درختان در ترشح صمغ روغنی یافت میشود .

روغنهای فرار را میتوان از گیاهان با روشهای گوناگونی بدست آورد که عبارتند از:

:: فشردن

:: تقطیر

:: استخراج با حلالهای فرار

:: روغن های جاذب و خیساندن

لازم به ذکر است که استخراج با حلالهای فرار یک روش جدید است که میتواند جایگزین روشهای دیگر شود اما از تقطیر گرانتر است ،

بیشتر روغنها معمولا بوسیله تقطیر با بخار آب بدست می آیند.

اما در برخی از روغنها دما اثر معکوسی دارد مثل روغن مرکبات که با فشردن پوست آنها روی اسفنج بدست میآیند، روغنی که به اسفنج منتقل میشود در مراحل بعدی با فشردن اسفنج جمع می گردد .

در برخی ازگلها بوسیله تقطیر روغنی بدست نمی آید یا روغن آنها در اثر تقطیر تخریب میشود برای همین از روشهای دیگری استفاده میشود .

تقطیر با بخار آب: گلها و گیاهان دارای برگ باریک داخل دستگاه تقطیر ریخته میشوند ، برگها وریشه های آبدار و ساقه های کوچکتر باید به ذرات کوچکی تبدیل شوند ؛ مواد خشک پودر میشوند ؛ چوبها و ریشه های سفت به قطعات کوچکی خرد میشوند ؛ انگور در حالت طبیعی به دستگاه خورانده میشود چون گرمای تقطیر به سرعت فشار کافی برای شکافتن پوسته بیرونی آنها فراهم میکند ، تقطیر معمولا در فشار جو انجام میشود مگر اینکه اجزای روغن هیدرولیز شوند در آن صورت بهتر است که در خلا انجام شود ، در بیشتر موارد تقطیر به روش سنتی انجام میشود ، مانند گلاب گیری که البته کارایی این روشها پایین است و روغن با مواد دیگری همانند آکرولیین ؛ تری متیل آمین و مواد کرزوت آلوده میشود .

روش هم بدین صورت است که از بشکه های روغن یا دیگهای مسی مجهز به لوله های چگالنده هستند. که از میان حمام آبی می گذرند .

مواد و آب به درون دستگاه تقطیر ریخته میشود و یک آتش مستقیم از موادی که از تقطیر پیش برجا مانده در زیر دستگاه روشن می شود .

بدین ترتیب با عمل تقطیر روغن گیری انجام میشود.

همچنین عطرها را با توجه به نحوه تولید آنها به دو گروه طبیعی و شیمیایی تقسیم می‌کنند

عطرهای طبیعی :

عطرهای طبیعی به عطرهایی گفته می‌شود که حاصل تغییر و تحول در یک چیز طبیعی است؛ مثل عطر «گل محمدی» که همان گلاب است یا عطر گل یاس و عطر گلهای مختلف که از تغلیظ کردن عصاره گلهای مختلف به دست می‌آید. یکی از طبیعی‌ترین و مرغوب ترین عطرهای طبیعی دنیا، عطری است که از ناف آهوی چینی به نام «آهوی خُتن» که در دشت «خُتن» در چین زندگی می‌کند به دست می‌آید. همچنین عطری که از عصاره نوعی گل رز معروف به «رز محمدی» به دست می‌آید. در ایران عصاره رقیق شده این عطر را به نام گلاب به صورت خوراکی استفاده می‌کنند. می‌گویند پیامبر اسلام از این عطر استفاده می‌کرده به همین دلیل به «گل محمدی» معروف شده است.

عطرهای شیمیایی :

عطرهای مصنوعی و یا شیمیایی عطرهایی هستند که توسط علم شیمی و با تغییر و تحول در یک یا چند ماده شیمیایی بدست می‌آید. عطرهای شیمیایی عموماً دوام و ماندگاری بیشتری نسبت به عطرهای طبیعی دارند؛ چون در بافت ملکولی آنها از انواع و اقسام مواد شیمیایی استفاده شده که باعث دوام زیاد آنها می‌شود.

عطرهای شیمیایی به صورت‌های مختلفی وجود دارند. یک دسته از این عطرها با درجه خلوص بالا و به صورت مایع در قوطی‌هایی با وزنهای متفاوت و از جنس آلومینیوم و با نامهای بسیار متنوع (چیزی در حدود بیش از ده هزار نام مختلف) تولید شده و به بازار عرضه می‌شوند. این قبیل عطرها را در صنایع مختلف آرایشی و بهداشتی و کرم سازی و صابون سازی به کار می‌برند. علاوه بر آن به صورت خالص و برای خوشبویی تن و بدن نیز استعمال می‌شود. دسته دیگر عطرهای مایع به نام عمومی «ادکلن» و با تنوع بیش از چند هزار نام متفاوت تجاری در بازار وجود دارد که همان عطرهای خالص مایع که ذکر آن شد به اضافه لاکی مخصوص و ماده نگهدارنده ویژه در شیشه‌ها و قوطی‌های مختلف تولید و عرضه می‌شود. ادکلن‌ها عموماً دوام کمتری نسبت به عطرها دارند و در شیشه‌های اسپری‌دار ارائه می‌شوند تا استفاده از آنها راحت‌تر باشد. گروهی دیگر از همین دسته از عطرها، اسپری‌های خوشبوکننده بدن و هوا می‌باشند که در اشکال و انواع بسیار زیادی در بازار وجود دارند و محتویات آنها همان ترکیبات ادکلن‌هاست؛ به اضافه گازی ویژه که در کپسولهای فلزی خاص نگهداری می‌شوند. مثل ادکلنها دارای یک اسپری است که با فشار گاز داخل کپسول به بیرون هدایت شده و با فشار زیاد اسپری می‌شوند.

كشور ایران دارای تمدنی كهن بوده و از دیرباز مهد دانش و صنعت و از جمله اولین گلابگیر دنیا نیز بشمار می‌رود. سابقه گلابگیری در ایران به بیش از 2500 سال می‌رسد.

ایرانیان در آن زمان روش تقطیر را ابداع نموده و سالها از آن بهره‌مند بوده‌اند. تهیه مواد معطر و آب مقطر گیاهان دارویی درایران قبل از حمله مغولان به اوج خود رسید بطوریكه همه ساله مقدار معتنابهی گلاب، عرق نسترن، ‌گل زرد، ‌نعناع، ‌رازیانه و غیره از طریق دریا به شمال آفریقا و اروپا و توسط شتر به هندوستان و چین صادر می‌شده است. علاوه بر این با استفاده از گیاهان دارویی، داروهای زیادی بصورت خشك و یا بصورت عصاره‌های تغلیظ شده تهیه و صادر می‌گردیده است. مركز اصلی گل و گیاهان معطر در فارس و میمند از شهرت خاصی برخوردار بوده است.

شرکت بهبود صنعت آمادگی خود جهت تهیه طرح توجیهی تولید عطر و ادکلن را اعلام می دارد

هم اکنون سفارش طرح توجیهی تولید عطر و ادکلن دهید

استفاده از کلیه مطالب این سایت برای عموم آزاد می باشد ، فقط در راستای حفظ زحمات تیم تولید محتوی ما خواهشمندیم در صورت برداشت از این محتوی لینک ما را درج نمایید. باسپاس